احیای دریاچه ارومیه فدای دستاوردسازی دولت روحانی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «حرف‌رک» دریاچه ارومیه، یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور آسیای غربی، از دست‌دادن بیش از 80 درصد از حجم آب خود را در طی چند دهه اخیر تجربه کرده است که این وضعیت خطرناک از نظر محیط زیستی و اقتصادی برای منطقه به حساب می‌آید سیاسی‌کاری و فشار مقامات عالی‌رتبه دولت گذشته به‌منظور دستاوردسازی از وضعیت دریاچه ارومیه، باعث شد که تونل کانی‌سیب با یک مشکل بزرگ مواجه شود. این مشکل ناشی از شتاب‌زدگی در آغاز عملیات بدون مطالعات اکتشافی کافی بود که در نتیجه، بخشی از تونل در مسیر آبرفتی به‌شدت آسیب دید. این اشتباه راهبردی نه‌تنها به تاخیر در پروژه منجر شد، بلکه به هزینه‌های اضافی و خسارات فنی نیز منجر شده است.

دولت گذشته در سال‌های اخیر وعده‌های بسیاری برای احیای دریاچه ارومیه داده بود، اما در زمان ریاست‌جمهوری خود نتوانست به شکل مطلوبی این وعده‌ها را به عمل بیاورد. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های این دولت برای احیای دریاچه، طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه بود که به دلیل مشکلات فنی و مدیریتی به تأخیر افتاده و با مشکلات جدی روبه‌رو شده است.طی این سال‌ها، برخی از ارکان سیاسی و مسئولان عالی‌رتبه دولت به دلیل دستاوردسازی از وضعیت دریاچه، بدون توجه کافی به نظرات متخصصان و بدون مطالعات اکتشافی کافی، فشارهای زیادی برای شروع سریع‌تر طرح‌ها اعمال کرده‌اند که منجر به مشکلات جدی در پیشرفت این طرح‌ها شده است.

حفاری تونل بدون مطالعه اکتشافاتی

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه، مشکلات فنی در تونل کانی‌سیب بود که به دلیل شتاب‌زدگی در آغاز عملیات و عدم مطالعات اکتشافی کافی، با مشکلات جدی روبه‌رو شد. برخی از بخش‌های تونل در مسیر آبرفتی با آسیب‌های جدی مواجه شده‌اند که تعمیر و بهبود آنها نیازمند هزینه‌های اضافی و زمان بیشتری شده است.

همچنین، تأخیرهای مداوم در اجرای این طرح‌ها به تأخیر در احیای دریاچه ارومیه منجر شده و این مسئله به عنوان یک نقطه بحرانی محیط زیستی برای کشور به چشم می‌آید. مسئولان و کارشناسان محیط‌‌ زیست نیز هشدارهای بسیاری برای رسیدن به راه‌حل‌های مطلوب و دائمی برای احیای دریاچه ارائه داده‌اند، اما در آن زمان تصمیمات کافی و مؤثری اتخاذ نشد.

با وجود تمام این چالش‌ها، اهمیت احیای دریاچه ارومیه به‌عنوان یک پروژه ملی و محیط زیستی پررنگ است و نیاز به پیگیری و حمایت مداوم از سوی دولت و جامعه دارد تا این مسئله بزرگ را به طور کامل حل کنیم.

اقدامات موثر دولت شهید رئیسی در احیای دریاچه ارومیه

در این راستا، دولت رئیسی اقداماتی را برای احیای دریاچه ارومیه آغاز کرده است که افتتاح سد کانی سیب از جمله این اقدامات است.
سد کانی سیب که به‌عنوان یکی از پروژه‌های بزرگ عمرانی در این منطقه مطرح شده، با هدف انتقال آب به دریاچه ارومیه و بهبود وضعیت زیستگاه‌های اطراف این منطقه طراحی و اجرا شده است. این پروژه علاوه بر افزایش حجم آب در دریاچه ارومیه، به حفظ و احیای بوم‌شناختی و بوم شیلاتی منطقه نیز کمک می‌کند.

دولت رئیسی با تأکید بر اهمیت حفاظت از محیط‌‌ زیست و استفاده پایدار از منابع آبی، به اجرای این پروژه‌های بزرگ اقدام کرده و از همه ارکان دولتی و ملی تأکید دارد تا بهبود وضعیت دریاچه ارومیه را در اولویت قرار دهند.به دنبال این افتتاح، انتظار می‌رود که تأثیرات مثبت این پروژه بر روی حجم آب و شرایط اکولوژیکی دریاچه ارومیه به طور قابل‌توجهی مشهود شود و این موضوع به‌عنوان یک موفقیت عمرانی و محیط زیستی بزرگ برای ایران تلقی شود.

  احیای دریاچه ارومیه فدای دستاوردسازی روحانی

اشتباهات راهبردی و سیاسی‌کاری غلط در پروژه‌های کلان مانند پروژه احیای دریاچه ارومیه در دولت قبل سبب شد تونل کانی‌سیب با یک مشکل بزرگ مواجه شده و زنده‌سازی این دریاچه مهم کشور با خطر جدی مواجه شود. کنجکاوی در میان برخی پروژه‌های انجام شده در ایران نیز می‌تواند، سرنخ‌هایی از اشتباهات بزرگ را آشکار کند و رگه‌هایی از ایجاد بحران به‌واسطه پنهان اشتباهات را نمایش دهد.

  وعده وعید دولت قبل مهم‌ترین عامل عدم احیای دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین آبگیر دایمی در آسیای غربی واقع در شمال غرب فلات ایران که برای احیای این دریاچه مهم، طرح‌های مختلفی اجرا شده است. یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها، طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه است. تونل انتقال آب کانی‌سیب با طول تقریبی 35.7 کیلومتر و قطر حفاری 6.32 متر برای قطعه دوم و 6.42 متر برای قطعه اول، جهت انتقال 646 میلیون مترمکعب آب در سال، از سد کانی‌سیب به دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه طراحی شده است.

دهانه ورودی این تونل از بالادست مخزن سد کانی‌سیب آبگیری کرده و دهانه خروجی آن در دامنه شمالی کوهستان بیگم قلعه، آب را وارد دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه می‌کند. این طرح انتقال آب به‌منظور احیای دریاچه ارومیه از اهمیت بسیاری برخوردار است و نیازمند توجه ویژه‌ای از سوی دولت و مسئولان محیط‌زیست است. احیای دریاچه ارومیه یکی از مهم‌ترین وعده‌هایی بود که دولت گذشته به‌عنوان محوریت فعالیت‌های محیط زیستی به آن پرداخت. در این راستا، بهمن‌ماه سال 1392 بود که دولت روحانی با اختیارات اصل ۱۳۸ ستاد احیای دریاچه ارومیه را به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور شکل داد.

فارغ از عملکرد ستاد احیا در مدت‌زمان ۸ساله دولت گذشته، مهم‌ترین پروژه ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه بوده است. که متاسفانه در این دولت پیشرفت چشمگیری حاصل نشد و وعده‌های پوچ دولت گذشته عاملی برای خشکی دریاچه شد و طی بارندگی‌های که نعمت الهی بود دریاچه ارومیه بسیار ناچیز جان گرفت و دولت گذشته این معجزه را به نام عملکرد خود تمام کرد.

  ستاد احیای دریاچه ارومیه به ستاد مرگ آذربایجان تبدیل شده است

همچنین نادر قاضی پور نماینده مجلس دولت وقت در جلسه علنی مجلس ستاد احیای دریاچه ارومیه را «ستاد مرگ» برشمرده و بیان کرد: ستاد احیای دریاچه ارومیه به ستاد مرگ آذربایجان تبدیل شده است. آقای بی‌طرف با زدن سدها، به‌جای اینکه ایران را گلستان کنید، گورستان درست کردید.
در این راستا آنچه که تاریخ و زمان نشان داد تلاش‌های بی‌شمار و بدون وعده دولت شهید رئیسی جانی دوباره به نگین فیروزه‌ای داد و نفسی تازه بر رگ‌های دریاچه ارومیه دمید.

یاد آور می‌شود بر اساس اطاعات ارسالی از مسئول فنی ستاد احیای دریاچه ارومیه در فروردین‌ماه سال 1398، در حدود 6 میلیارد دلار بودجه اعتبار به ستاد اختصاص داد ه شده بود طبق استناد آخرین نامه رسمی عیسی کلانتری به‌عنوان رئیس ستاد احیا دریاچه ارومیه در 26 تیرماه سال 1401، میزان 53.3 درصد از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مرتبط با طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب بوده است.

هزینه برآوردی این طرح انتقال آب 3.2 میلیارد دلار بوده است که با درنظرگرفتن نرخ روز دلار بالغ بر 9.6 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. البته در نامه عیسی کلانتری قید شده است که مجموع پرداختی اعتبارات طرح انتقال آب از سد کانی سیب 2.3 هزار میلیارد تومان بوده اما این عدد به تایید نهادهای نظارتی نرسیده است.

وعده پوچ تونل کانی سیب در دولت قبل

با توجه به مستندات رسانه‌ای پروژه تونل کانی سیب در دولت گذشته از وعده‌ای به وعدخه دیگر منتقل می‌شد ساخت این تونل 9.6 هزار میلیارد تومانی همزمان با شروع به کار دستگاه حفار 13 مهرماه سال 1394 کلید خورد.

یاد آور می‌شود معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در روز شروع فرآیند حفاری، تونل کانی سیب اعلام کرده بود پروژه کانی سیب باید تا اوایل سال 1398 تکمیل نهایی و حدود 650 میلیون متر مکعب آب به طور سالانه راهی دریاچه ارومیه شود. امام طبق بررسی‌های انجام شده در رسانه‌ها در سال 1398 بیاتن‌گر این موضوع است که هیچ خبری مبنی بر افتتاح سد کانی سیب وجود ندارد. و تا سال 1399 وعده‌ها و اظهارات حسن روحانی رئیس جمهور وقت همچنان به فراموشی سپرده شده و این وعده‌ها فقط در بیان و کاغذ نقش بسته می‌شود و خبری از عملیات اجرایی آن به گوش نمی‌رسد. تا اینکه در 12 دی ماه سال 1399 زمانی که همه انتظار تحقق وعده رئیس جمهور وقت را دارند، روحانی در آیین افتتاح طرح‌های صنعت آب و برق در ۴ استان آذربایجان غربی، اردبیل، مازندران و اصفهان حاضر شده و به جای افتتاح تونل از معاون آب و آبفای وزارت نیرو آخرین وضعیت طرح انتقال آب را سوال می‌کند.

قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیروی سابق، در پاسخ به سوال رئیس جمهور، اظهار کرد: تونل به طول ۱.۵ کیلومتر دیگری باقی مانده است. در این ۱.۵ کیلومتر، بافت آبرفتی در لایه‌های زمین و جریان شدیدی از آب با مشکل مواجه شده‌اند. باری که روی دستگاه حفار است، دو برابر میزان تعریف شده است.

تقی‌زاده خامسی همچنین به ایجاد مشکل در تونل کانی سیب اشاره کرده و امیدوار است با افزایش نرم حفاری در اوایل سال آینده (1400)، آب به دریاچه برسد.

خاطرنشان می‌شود مشکلات تونل کانی‌سیب ناشی از فشار سیاسی دولت گذشته بوده است. اما در حال حاضر با پیگیری‌ها و مشورت با شرکت‌های دانش‌بنیان و اهتمام وِیژه دولت سیزدهم، راه‌حل‌هایی برای حل مسئله ارائه شده و تونل کانی‌سیب تکمیل شد و پروژه عظیم تونل ۳۶ کیلومتری انتقال آب از سد کانی سیب به سمت دریاچه ارومیه که از سال ۱۳۹۴کار اجرایی آن آغاز روند ترمیم و رفع مشکل آن با سرعت دنبال شده بود، با حضور و دستور آیت الله سید ابراهیم رئیسی افتتاح شد.

انتهای خبر/