دریافت شهریه در مدارس؛ واقعیت یا نقض قانون
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»، آموزش و پرورش یکی از بنیادی‌ترین و اساسی‌ترین ارکان توسعه هر جامعه‌ای محسوب می‌شود، دسترسی به آموزش با کیفیت و برابر، حق طبیعی هر کودک و نوجوان است و هیچ‌گونه تبعیض یا مانعی نباید در راه تحقق این حق وجود داشته باشد، بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران و اصول اساسی آموزش و پرورش، تحصیل در مدارس دولتی باید برای همه دانش‌آموزان رایگان باشد. این اصل نه تنها بر مبنای عدالت اجتماعی استوار است، بلکه یکی از مهم‌ترین راهبردهای کاهش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی در جامعه به شمار می‌رود.
اما متاسفانه در برخی از مدارس استان، به ویژه در سطوح مدیریتی و معاونت‌ها، شاهد رویکردی نادرست هستیم که موجب بروز مشکلات و نارضایتی‌هایی در میان خانواده‌ها شده است. در این مدارس، مدیران و معاونین با درخواست و دریافت مبالغ مختلف به بهانه‌های گوناگون، عملاً اصل رایگان بودن تحصیل را نادیده می‌گیرند این اقدامات نه تنها با قوانین و مقررات جاری مغایرت دارد، بلکه بار مالی اضافی بر دوش خانواده‌هایی می‌گذارد که ممکن است از نظر اقتصادی در وضعیت مناسبی نباشند.
این مسئله موجب شده تا خانواده‌های زیادی از این وضعیت گلایه‌مند شوند و با مراجعه به نهادهای نظارتی و رسانه‌ها، خواستار رسیدگی و رفع این معضل شوند، در بسیاری از موارد، هزینه‌های اضافی که از خانواده‌ها دریافت می‌شود، تحت عناوینی مانند کمک به مدرسه، خرید لوازم التحریر، تامین تجهیزات و امکانات آموزشی و حتی هزینه‌های جاری مدرسه مطرح می‌شود این در حالی است که بر اساس قوانین، تمام این هزینه‌ها باید از بودجه‌های دولتی و منابع رسمی تامین شود و هیچ‌گونه بار مالی اضافی نباید بر دوش خانواده‌ها گذاشته شود.
باید توجه داشت که ادامه این روند می‌تواند عواقب ناگواری برای نظام آموزشی و جامعه به همراه داشته باشد از یک سو، این اقدامات نادرست موجب بی‌اعتمادی خانواده‌ها نسبت به نظام آموزشی می‌شود و از سوی دیگر، انگیزه‌های تحصیلی دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار می‌دهد وقتی خانواده‌ای که از نظر مالی در شرایط مناسبی نیست، مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی می‌شود، این امر می‌تواند منجر به ترک تحصیل یا افت تحصیلی دانش‌آموز شود که به نوبه خود مشکلات بیشتری را در آینده به وجود خواهد آورد.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که آموزش و پرورش یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه پایدار و ارتقاء کیفیت زندگی در هر جامعه‌ای است سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش به معنای سرمایه‌گذاری در آینده جامعه است اگر خانواده‌ها احساس کنند که این سرمایه‌گذاری به درستی انجام نمی‌شود و حقوق قانونی آن‌ها نادیده گرفته می‌شود، این امر می‌تواند تاثیرات منفی بلندمدتی بر روند توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه داشته باشد و نیازمند نظارت کافی از سوس مسئولان مربوطه است.
بنابراین در یک روز گرم تابستانی، به عنوان خبرنگاری که وظیفه‌اش انعکاس مشکلات و دغدغه‌های مردم است، به چندین مدرسه در استان سر زدم تا از نزدیک با مسئله‌ای که مدتی است مورد گلایه والدین قرار گرفته، گزارشی تهیه کنم موضوع مورد نظر، دریافت هزینه‌های غیرقانونی توسط مدیران و معاونین مدارس دولتی است؛ مدارسی که بر اساس قوانین کشور، تحصیل در آن‌ها باید رایگان باشد.
گلایه‌های والدین از هزینه‌های اضافی در مدارس
نخستین مدرسه‌ای که به آن مراجعه کردم، در یکی از محله‌های نسبتاً محروم شهر قرار داشت، با یکی از والدین به نام احمدی، گفتگو کردم، او با نگرانی و ناراحتی از تجربه خود در ثبت‌نام فرزندش برای سال تحصیلی جدید سخن گفت: من و همسرم هر دو کارگر هستیم و درآمد زیادی نداریم، وقتی برای ثبت‌نام پسرم به مدرسه رفتیم، از ما مبلغی تحت عنوان کمک به مدرسه درخواست کردند، ما مجبور شدیم این مبلغ را پرداخت کنیم چون نمی‌خواستیم که پسرمان از تحصیل باز بماند.
پس از گفتگو با سوسن احمدی، به سراغ مدیر مدرسه رفتم تا دیدگاه او را نیز بشنوم مدیر مدرسه با چهره‌ای جدی و کمی مضطرب گفت: ما هم مشکلات خاص خودمان را داریم، بودجه‌ای که به ما اختصاص می‌دهند، کفاف هزینه‌های جاری مدرسه را نمی‌دهد، مجبوریم از والدین کمک بگیریم تا بتوانیم امکانات اولیه را برای دانش‌آموزان فراهم کنیم.
پرداخت شهریه به مدارس داوطلبانه نیست
مدرسه بعدی در یکی از مناطق مرکزی شهر قرار داشت، این بار با پدرام رضایی، پدر دو دانش‌آموز، صحبت کردم، او با ناراحتی گفت: این اولین باری نیست که از ما هزینه می‌خواهند، هر سال با عناوین مختلف مثل خرید لوازم التحریر، تعمیرات مدرسه و حتی هزینه‌های جاری، از ما پول می‌گیرند، اگر اعتراض کنیم، می‌گویند که این کمک‌ها داوطلبانه است، اما وقتی ثبت‌نام فرزندانمان به آن وابسته می‌شود، دیگر داوطلبانه نیست.
نگار، مادری که به دلیل عدم پرداخت شهریه، از ثبت‌نام فرزندش در مدرسه جلوگیری شده است، با چشمانی اشکبار به خبرنگار «حرف رک» گفت: وقتی برای ثبت‌نام پسرم به مدرسه رفتیم، به ما گفتند که باید مبلغی را به عنوان شهریه پرداخت کنیم، همسرم کارگر کشاورزی است و درآمد خانواده‌مان بسیار کم است من هم به دلیل مشکلات پزشکی که دارم، قادر به کار کردن نیستم و هزینه‌های اضافی باعث می‌شود تا شرمنده بچه‌هایمان بشویم.
کمبود منابع مالی در مدارس
پس از گفتگو با اولیای دانش‌آموزان کنار معاون مدرسه رفته و با او در خصوص مبالغی که در موقغ ثبت‌نام از دانش‌آموزان می‌گیرند به گفتگو نشستم، معاون مدرسه با لحنی آرام‌تر اما محکم بیان کرد: ما مجبوریم برای حفظ کیفیت آموزش و تأمین نیازهای دانش‌آموزان از والدین کمک بخواهیم، بودجه‌های دولتی کافی نیستند و ما نمی‌توانیم منتظر کمک‌های نهادهای دیگر بمانیم، البته سعی می‌کنیم تا حد امکان فشار زیادی به خانواده‌ها وارد نشود.
پویا خاقانی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار حرف رک اظهار کرد: مدرسه، به عنوان جایی که تحصیل و پرورش نسل جوانان بر عهده دارد، باید به عنوان یکی از مهم‌ترین سازمان‌های اجتماعی به اصول و مقررات عمل کند و گزارش‌ها نشان می‌دهد که هنگام ثبت نام دانش‌آموزان، مدیران و معاونین با درخواست و دریافت مبالغ مختلف، عملاً اصل رایگان بودن تحصیل را نادیده می‌گیرند.
وی تصریح کرد: با توجه به قوانین جمهوری اسلامی ایران و اصول اساسی آموزش و پرورش، تحصیل در مدارس دولتی باید برای همه دانش‌آموزان رایگان باشد، این اصل نه تنها بر مبنای عدالت اجتماعی استوار است، بلکه یکی از مهم‌ترین راهبردهای کاهش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی در جامعه محسوب می‌شود.
خاقانی تصریح کرد: اما متاسفانه، تجربه بسیاری از خانواده‌ها نشان می‌دهد که در فرآیند ثبت نام، از آن‌ها درخواست شهریه به عنوان کمک به مدرسه و یا به عنوان هزینه‌های جاری مدرسه می‌شود که این اقدامات علاوه بر اینکه با قوانین و مقررات جاری در تضاد هستند، بار مالی اضافی بر دوش خانواده‌هایی می‌گذارد که ممکن است از نظر اقتصادی در وضعیت مناسبی نباشند.
در مسیر بازگشت به دفتر، ذهنم مشغول بود، از یک سو، خانواده‌هایی که به سختی هزینه‌های زندگی خود را تأمین می‌کنند و از سوی دیگر، مدیران و معاونینی که با کمبود بودجه و منابع مواجه‌اند، مسئله‌ای پیچیده و چندوجهی که نیازمند توجه جدی مسئولان و نهادهای ذی‌ربط است.
دریافت هرگونه وجه هنگام ثبت‌نام غیرمجاز است
به دفتر که رسیدم، تصمیم گرفتم با نهاد نظارتی و مسئولین آموزش و پرورش نیز تماس بگیرم تا دیدگاه‌های آنان را جویا شوم، علی مطهری مدیرکل آموزش و پروش استان در گفتگو با خبرنگار حرف رک اظهار کرد: دریافت هرگونه وجه هنگام ثبت‌نام غیرمجاز است و به هیچ عنوان نباید ثبت‌نام دانش‌آموزان به پرداخت هزینه منوط شود.
وی تاکید کرد: تمامی مدارس موظف به رعایت این دستورالعمل هستند و هرگونه تخلف در این زمینه به شدت پیگیری و برخورد خواهد شد.
مطهری عنوان کرد: هدف ما تضمین دسترسی عادلانه تمامی دانش‌آموزان به آموزش است و هیچ دانش‌آموزی نباید به دلیل مشکلات مالی از تحصیل باز بماند، ما از والدین می‌خواهیم در صورت مواجهه با چنین مشکلاتی، مراتب را به اداره آموزش و پرورش گزارش دهند تا اقدامات لازم انجام شود.
کلام آخر؛
این گزارش، تنها بخشی از واقعیت‌های موجود در مدارس استان را نشان می‌دهد، مسئله‌ای که نیازمند توجه و اقدام جدی مسئولان است تا بتوانیم به یک نظام آموزشی عادلانه و کارآمد دست یابیم؛ نظامی که در آن هیچ دانش‌آموزی به دلیل مسائل مالی از تحصیل باز نماند و حقوق اساسی همه کودکان و نوجوانان به درستی رعایت شود.
برای حل این معضل، لازم است که نهادهای نظارتی و مسئولان آموزش و پرورش به طور جدی و قاطعانه وارد عمل شوند و با شناسایی و برخورد با متخلفان، از تکرار اینگونه تخلفات جلوگیری کنند، همچنین باید با افزایش آگاهی خانواده‌ها نسبت به حقوق خود، آن‌ها را در مقابله با چنین تخلفاتی یاری کنند، تنها از طریق اقدامات هماهنگ و قاطعانه است که می‌توان به بازگرداندن اعتماد عمومی و ایجاد یک نظام آموزشی عادلانه و کارآمد امیدوار بود.
گزارش از نجیبه معصومی سرای
انتهای خبر/
