آداب‌ورسوم مردم آذربایجان در محرم
به گزارش حرف رک به نقل از زرین خبر، بار دیگر محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر فرارسید و همه‌جا سیاه‌پوش شد و رنگ ماتم و عزا به خود گرفت.
حال و هوای شهرها محرمی شده و در همه نقاط شهر و روستاها علم‌ها و بیرق‌های سیاه‌رنگ برافراشته هستند که نشان از عزا و فرارسیدن ماه عزا و ماتم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایشان دارد.
این روزها، میاندوآب نیز حال و هوای حسینی به خود گرفته و شور حسینی همه‌جا برپاست و مردمی عاشق، عشق و ارادت خود را به سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش نشان می‌دهند.
اما ماه محرم نیز مانند همه ایام و مناسبت‌های مختلف سال که آئین‌های ویژه‌ای در نقاط مختلف کشورمان دارند، در منطقه آذربایجان و میاندوآب نیز این‌گونه بوده و آئین‌های سنتی ویژه‌ای را دارد.
این مراسم‌ها و آئین‌ها سنتی معمولاً بعد از عید غدیر خم و در دهه آخر ذی‌الحجه در شهرکم کم‌رونق می‌گیرند و در دهه اول محرم در همه جای شهر به چشم می‌خورند.
اعلان عزا و استقبال از محرم با برگزاری آئین” طشت گذاری”
مانند سایر شهرهای آذربایجان، در میاندوآب نیز چند روز قبل از فرارسیدن ماه محرم، هیئت‌های عزاداری در محلات مختلف شهر و در مساجد، حسینیه‌ها و تکایا اقدام به برگزاری مراسم “طشت گذاری” یا همان استقبال از ماه محرم و اعلان عزا می‌کنند.
آئین طشت گذاری یکی از سنت‌های مردم آذربایجان و به‌ویژه اردبیل بوده و همه ساله در آستانه ماه محرم نیز در میاندوآب و با حضور مداحان مشهور اردبیلی برگزار می‌شود.
در این آئین، طشت نماد مشک سقای کربلا و آب به‌عنوان نماد رود که به روی امام حسین (ع) و یارانش بسته شده، است.
در آئین طشت گذاری دسته‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی با نوحه‌سرایی و حمل علم‌های عزاداری، به یاد تشنگان کربلا، مشکی را پرازآب کرده و آن را به همراه طشت‌هایی از جنس برنز یا مس که به طور معمول بر دوش ریش‌سفیدان هر محله حمل می‌شود، به مسجد می‌برند و بعد از طواف مسجد، طشت‌ها در جای مخصوص خود قرار گرفته و با خواندن دعای مخصوص طشت گذاری، پرازآب می‌شود.
برافراشتن علم‌ها در نقاط مختلف شهر با برگزاری آئین “علم بندی”
از دیگر آئین‌های سنتی ماه محرم در منطقه آذربایجان و میاندوآب، آئین سنتی “علم بندی” است که روز سوم ماه محرم و در هنگامه اذان ظهر و عصر برگزار می‌شود.
در این آئین سنتی که با استقبال گسترده و باشکوه مردم همراه است و امروزه توسط هیئت‌های عزاداری در محلات مختلف شهر برگزار می‌شود، هیئت‌های عزاداری با برگزاری مراسم ویژه‌ای مانند روضه‌خوانی، سینه‌زنی و در هنگامه اذان ظهر و عصر علم‌هایی بزرگ را به نشان علم علم‌دار کربلا به اهتزاز درمی‌آورند.
هم‌نوایی مادران با رباب در مراسم شیرخوارگان
مراسم شیرخوارگان حسینی همه ساله در نخستین جمعه ماه محرم و به یاد طفل شش‌ماهه کربلا برگزار می‌شود.
در این آئین که امسال با روز سوم محرم که مراسم علم بندی برگزار می‌شود، هم‌زمان شده است، مادران کودکان شش‌ماهه خود را به یاد شیرخوار دشت کربلا به مصلی یا حسینیه‌ها، مساجد و امامزاده‌ها برده و ضمن شرکت در مراسم در مظلومیت اباعبدالله الحسین (ع) و یارانش اشک از چشمانشان جاری می‌شود.
عزاداری شاخسی یا “شاه حسین گویان، وای حسین گویان”
در عزاداری شاخسی یا “شاه حسین گویان، وای حسین گویان”، عزاداران شانه در شانه هم قرار گرفته و در صف‌های طویل، طول خیابان و محله را طی می‌کنند.
در این نوع عزاداری هم چنین افراد چوبی در دست می‌گیرند که نشانه شمشیر است و گویای این است که این افراد خواستار یاری امام حسین (ع) در کربلا هستند و به زبان محلی نام شاخسی بر آن نهاده‌اند که گویای همان شاه حسین است.
این نوع عزاداری در مناطق مختلف میاندوآب به چشم می‌خورد و در کنار عزاداری سنتی سینه‌زنی و زنجیرزنی، هیئت‌های عزاداری شاخسی تشکیل شده است.
شبیه‌خوانی و مجلس تعزیه‌خوانی
شبیه‌خوانی و مراسم تعزیه یکی از رسومات مردم میاندوآب در روز عاشورا و به‌ویژه در ایام محرم و صفر است که در این شهر و روستاهای تابعه آن برگزار می‌شود.
در این مراسم؛ شبیه‌خوانان برخی از وقایع واقعه عاشورا را در عزای امام حسین (ع) و یارانش در روز عاشورا، شبیه‌خوانی می‌کنند.
هم چنین در روزهای سیزدهم و هفتم ماه محرم و اربعین حسینی در برخی مناطق، مجالس تعزیه‌خوانی متناسب با ایام برگزار می‌شود.
آئین شمع سوزان در شام غریبان شهدای کربلا
عزاداران حسینی در میاندوآب در شام غریبان شهدای کربلا با روشن‌کردن شمع به سوگ شهدای کربلا نشسته و با حضرت زینب (س) همدردی کردند.
عزاداران حسینی در شام غریبان شهدای کربلا، در جای‌جای میاندوآب، هزاران شمع روشن کرده و هم‌نوا با زینب کبری (س) و اسرای کربلا، ناله ماتم سر داده و اشک غم می‌ریزند.
برپایی سفره احسان و نذری
در ایام محرم به‌ویژه در دهه اول و در روز تاسوعا و عاشورا مانند همه مناسبت‌های مذهبی سال، در مساجد و حسینیه‌ها سفره حضرت سیدالشهدا (ع) پهن شده و مردم به اطعام از این سفره مبارک می‌پردازند.
در کنار این موضوع، پخش غذا و شیر و شربت و شله‌زرد، بستن پارچه بر علم‌های دسته‌های عزاداری و دادن خون به بیماران نیازمند از دیگر احسان‌ها و نذرهای ستوده در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله حسین (ع) است.
ذبح قربانی
ذبح قربانی از دیگر آئین‌های ویژه ماه محرم در آذربایجان و میاندوآب است که معمولاً مردم برای ادای نذری خود انجام می‌دهند.
ذبح و قربانی‌کردن دام معمولاً در مقابل دسته‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی می‌شود و به‌ویژه در صبح روز تاسوعا، ذبح قربانی در محلات مختلف نمود بیشتری دارد.
حضور بر سر مزار شهدا و قبرستان‌ها
دسته‌های مختلف عزاداری میاندوآب طبق روال هر سال و با سبک و شیوه سنتی با یک نظم خاص در بعدازظهر روز تاسوعای حسینی در مزار شهدا حاضر شده به سوگواری می‌پردازند.
مرثیه‌ها و نوحه‌های خوانده شده در دسته‌های عزاداری به زبان ترکی آذربایجانی و با همان لحن و سبک قدیمی است و دراین‌بین برخی از دسته‌های عزاداری با تجمع در یک مکان خاصی شروع به روضه‌خوانی و مرثیه‌سرایی می‌کنند.
حضور در منزل تازه درگذشتگان
خانه درگذشتگان، خانه بیماران، گلزار شهدا و قبرستان‌ها از دیگر محل‌هایی است که دسته‌های عزاداری در آن حضور می‌یابند.
پوشیدن لباس سیاه تا روز اربعین حسینی ادامه می‌یابد و برخی دستارهای سیاه بسته شده به سرشان را نیز تا اربعین حسینی نگه می‌دارند.
عزاداری و گریه بر مصیبت‌های امام حسین (ع) تنها هدف برگزاری مراسمات ماه محرم‌الحرام نیست؛ بلکه این عزاداری‌ها، اهداف بزرگی مانند تقویت روح استکبارستیزی، بصیرت‌افزایی، حفظ مکتب و شریعت امامان، تزکیه نفس، معرفی اهل‌بیت معصوم (ع) به‌عنوان الگو مسلمانان، وحدت میان امت مسلمان، معرفی اسلام حقیقی به جهانیان، کسب معنویت و تعلیم معارف دینی و… را نیز دارد که بسیاری از مشکلات جامعه اسلامی را می‌توان بر طرف کرد.
انتهای پیام/
