ارومیه سیاه‌پوش محرم شد
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «حرف‌رک» با توجه به آغاز ماه محرم و برگزاری مراسمات عزاداری اباعبدالله حسین(ع) و یاران باوفایش شهر ارومیه رخت عزا بر تن کرده، همانند سایر نقاط کشور، مراسم‌های عزاداری ماه محرم و ایام عزاداری برگزار می‌شود که از جمله آنها می‌توان به مراسم اعلان عزا و طشت گذاری اشاره کرد. این مراسمات باهدف گرامیداشت شهدای کربلا و ابراز همدردی و عزا برای شهادت حضرت امام حسین (ع) و یارانش، در محیط‌های مذهبی و اجتماعی این شهر برگزار می‌شود.
مراسم اعلان عزا
مراسم اعلان عزا به‌عنوان پیش‌نمایشی از ایام محرم در ارومیه آغاز می‌شود. در این مراسم، مداحان و مبلغان با خواندن تعزیه‌ها و مراثی حضرت امام حسین (ع) و اهل‌بیت عصمت و طهارت، حال و هوای اجتماع را به غم و ماتم مبدل می‌کنند. این برنامه‌ها معمولاً در مساجد، حسینیه‌ها یا تکایا برگزار می‌شود و با حضور اعضای جامعه مذهبی این شهر همراه است.
طشت گذاری
یکی از جنبه‌های مهم مراسمات عزاداری در ارومیه، طشت گذاری است که نمادی از شجاعت و استقامت در راه دین است. در این مراسم، عزاداران با حمل تشت‌های سنگین بر دوش و گذاشتن آنها بر روی موکب‌ها یا حسینیه‌ها، اعلام می‌کنند که آماده‌اند به دنبال راه حق و عدالت حضرت امام حسین (ع) بروند و آن را به همه اعلام کنند.
استان آذربایجان غربی با پیشینه‌ای غنی از فرهنگ و سنت‌های گوناگون، مراسم عزاداری ویژه‌ای دارد که هر ساله با شوروشوق خاصی برگزار می‌شود. این مراسم نه‌تنها بخشی از اعتقادات دینی مردم این منطقه است، بلکه بازتابی از هویت فرهنگی و اجتماعی آنان نیز محسوب می‌شود.
عزاداری‌های محرم و صفر در آذربایجان غربی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مردم این استان از روزهای ابتدایی محرم تا اربعین حسینی با برپایی مراسم مختلف به یاد امام حسین (ع) و یارانش سوگواری می‌کنند.
تعزیه‌خوانی یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین سنت‌های عزاداری در آذربایجان غربی است. این مراسم که به‌نوعی نمایش مذهبی است، به بازسازی واقعه عاشورا و شهادت امام حسین (ع) می‌پردازد. تعزیه‌خوانی در این استان بادقت و شور خاصی اجرا می‌شود و مردم بسیاری از نقاط مختلف برای تماشای آن گرد هم می‌آیند.
سینه‌زنی و زنجیرزنی از دیگر مراسم رایج عزاداری در آذربایجان غربی است. این مراسم در حسینیه‌ها، تکایا و حتی در خیابان‌ها برگزار می‌شود. عزاداران با تشکیل دسته‌های منظم به سینه‌زنی و زنجیرزنی پرداخته و با صدای نوحه‌های حزین، یاد عاشوراییان را گرامی می‌دارند.
پخش نذری از دیگر سنت‌های متداول در این استان است. مردم با پختن غذاهایی نظیر قیمه، قرمه‌سبزی و آش، نذورات خود را بین عزاداران و نیازمندان توزیع می‌کنند. این اقدام علاوه بر اهمیت دینی، به تقویت همبستگی اجتماعی نیز کمک می‌کند.
مجالس روضه‌خوانی در منازل، مساجد و حسینیه‌ها با حضور مردم برگزار می‌شود. در این مجالس، روحانیون و مداحان به ذکر مصائب اهل‌بیت (ع) و امام حسین (ع) می‌پردازند و فضای معنوی خاصی را ایجاد می‌کنند.
پرده‌خوانی
پرده‌خوانی نیز یکی از آیین‌های قدیمی عزاداری در این منطقه است که در برخی از مناطق روستایی هنوز هم برگزار می‌شود. پرده‌خوانان با استفاده از پرده‌های نقاشی شده، داستان عاشورا را برای مردم روایت می‌کنند.
آداب‌ورسوم خاص مناطق مختلف
هر یک از مناطق آذربایجان غربی ممکن است دارای آداب‌ورسوم خاص خود در برگزاری مراسم عزاداری باشند. برای مثال، در برخی از روستاها مردم با برگزاری مراسم ویژه‌ای به نام “شمع‌زنی” در شب عاشورا، به یاد شهدای کربلا شمع روشن می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند.
این مراسم عزاداری نه‌تنها به تقویت اعتقادات دینی مردم کمک می‌کند، بلکه باعث حفظ و انتقال ارزش‌ها و سنت‌های فرهنگی به نسل‌های آینده نیز می‌شود. همچنین، این مراسم فرصتی برای تجدید دیدار و همبستگی بیشتر بین مردم محلی فراهم می‌آورد.
مراسم عزاداری در آذربایجان غربی باتوجه‌به تنوع و غنای فرهنگی این استان، دارای ویژگی‌ها و جذابیت‌های خاصی است که هر ساله مردم بسیاری را به خود جلب می‌کند. حفظ و پاسداشت این سنت‌ها می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی مردم این منطقه کمک شایانی نماید. امید است که با افزایش آگاهی و توجه به این آیین‌ها، شاهد استمرار و پویایی بیشتر آنها در سال‌های آتی باشیم.
نگاهی کوتاه به علم‌های محرم
یکی از ابزارهای نمادین در آیین سوگواری عاشورا میان شیعیان، علامت یا همان علم است. علم معمولاً بر روی چوبی بلند به ارتفاع سه تا پنج‌متر قرار دارد که در بالای آن پنجه‌ای برنجین نصب می‌شود. پارچه‌های رنگین و قیمتی به این چوب بسته می‌شود و علم از فلز، چوب یا آهن ساخته شده و توسط علم‌دار حمل می‌شود.
به نظر می‌رسد نوعی علم در زمان آل بویه برای مراسم محرم استفاده می‌شده است. در زمان آق‌قویونلوها، طبل و علم در مراسم عزاداری به کار می‌رفت. با تشکیل دولت شیعی صفوی، علم به‌صورت گسترده‌ای در مراسم محرم و سایر مراسم مذهبی مورداستفاده قرار گرفت.
در سال‌های بعد، به‌ویژه در دوران زندیان و قاجاریه، تزئینات بیشتری به علم‌های دسته اضافه شد و عزاداران مذهبی در ایام سوگواری یا دیگر مناسبت‌های مذهبی از آنها استفاده می‌کردند.
محمدحسین پناهی یکی از اعضای هیت امنا مسجد در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «حرف‌رک» اظهار کرد: ایام محرم برای ما بسیار مهم و مقدس است. هر ساله با آغوش باز به استقبال این ماه می‌رویم و در مراسمات عزاداری شرکت می‌کنیم.
وی ادامه داد: معمولاً از اول ماه محرم تا روز عاشورا و اربعین، مراسماتی برگزار می‌شود که شامل تعزیه‌خوانی، مداحی، سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌شود.
پناهی با اشاره به نوع برگزاری مراسمات عزاداری تصریح کرد: عموماً مراسمات در حسینیه‌ها، مساجد یا تکایا برگزار می‌شود. افراد رخت عزا پوشیده و پرچم‌های سیاه پر از حسرت و غم، به سوگواری می‌پردازند. معمولاً جلسات با قرائت آیات قرآن، دعا و نوحه‌خوانی شروع می‌شود.
وی اضافه کرد: مداحان و تعزیه‌خوانان برای روایت داستان‌های شهادت امام حسین (ع) و یارانش مداحی می‌کنند و این اجراها با صدایی معنوی و حساسیت عمیق اجرا می‌شود که همه را به اشک وامی‌دارد.
پناهی گفت: در این مراسم، افراد با شوروشوق به سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌پردازند. برخی با زنجیرها به دست‌وپا، نشان می‌دهند که آماده هر فدایی باشند. این اقدام به جلوگیری از فقر و مصیبت ایشان برخوردار است.
وی تصریح کرد: احساساتی که در این مراسمات تجربه می‌کنیم غیرقابل‌توصیف است. احساس ارتباط عمیق با آل‌الله و تقرب به آنها را تجربه می‌کنیم. این مراسمات به ما یادآوری می‌کند که چهارده‌قرن پس از عاشورا، هنوز خون امام حسین (ع) در قلب ما تپیده است.
من هر چه دارم از لطف و عنایت امام حسین (ع) است
محمد وصالی یک جوان ۳۵ساله اهل ارومیه به خبرنگار «حرف‌رک» گفت: من هر چه دارم از لطف و عنایت امام حسین (ع) است و تا آخر عمرم نوکری اهل‌بیت و امام حسین را انجام دهم باز کم است.
وی با بغض بیان کرد: مشکلات زیادی در زندگی شخصی خودم متحمل شدم امام تنها روزنه امیدی که داشتم به امام حسین و اهل‌بیت متوسل شدم و با خود عهد بستم که زندگی‌ام را نذر امام حسین کنیم.
وصالی اضافه کرد: هر ساله در روز تاسوعا هر چه‌قدر که توان مالی داشته باشم در خانه‌ام را به روی عزاداران امام حسین می‌گشایم و در راه امام حسین نذری می‌دهیم.
وی گفت: این ارادت و دوست‌داشتن امام حسین (ع) در پوست و گوشت ما نهادینه شده است و از بین رفتی نیست.
محمد دهقانی یک از کارشناسان مذهبی در خصوص تاریخچه عزاداری ایام محرم به خبرنگار حرف‌رک گفت: در آذربایجان، عزاداری‌های حسینی در ماه محرم به دوران ایلخانیان و پس از روی آوردن سلطان محمد خدابنده به مذهب تشیع در سال ۷۰۹ قمری باز می‌گردد. طی دوران صفوی، عزاداری‌های این ماه در شهرهای زنجان و اردبیل به اوج خود رسید و حسینیه‌ها برای سینه‌زنی و زنجیرزنی بنا شدند.
وی ادامه داد: در شهر ارومیه، سابقه عزاداری به دوران شاه عباس صفوی در سال ۱۰۳۵ قمری برمی‌گردد، جایی که ابتدا با سخنرانی و روضه خوانی شیخ‌الاسلام وقت این مراسم آغاز شد و سپس مراسم‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی در صحن‌های امامزادگان و مسجد جامع ارومیه برگزار شد.
دهقانی یادآور شد: در شهر تبریز نیز، مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی به پانصد سال می‌رسد و بازار قدیمی این شهر به عنوان محل تجمعات مذهبی و سیاسی معروف است. دسته‌های عزاداری در محلات قدیمی تبریز، همچون نوبر، خیابان، کوچه باغ، اهراب و ششگلان، با نام‌های خودشان به سنت‌های خود ادامه می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: در آذربایجان، از اول محرم تا روز عاشورا، شب‌های عزاداری با تعزیه‌گری، شمع‌افروزی و شبیه‌خوانی پر می‌شود و در تمامی نقاط منطقه با پرچم‌ها و نمادهای عزای حسینی آراسته می‌شود. همچنین، مرثیه‌سرایی و شبیه‌خوانی جزء بخش‌های اصلی ادبیات شفاهی و مکتوب زبان ترکی آذربایجانی به حساب می‌آید.مراسم تعزیه و شبیه‌خوانی نیز از سنت‌های عزاداری در آذربایجان است که به صورت گسترده‌ای در این منطقه ادامه دارد. این مراسم‌ها به شیوه‌ها و سبک‌های مختلفی از جمله شعرخوانی، نوحه‌خوانی و حتی بازسازی رویدادهای تاریخی مربوط به واقعه کربلا برگزار می‌شوند.
دهقانی اذعان کرد: در طول این ماه، خیابان‌ها و معابر شهرهای آذربایجان با عزادارانی پر می‌شوند که پرچم‌ها و نمادهای حسینی را بر دوش می‌کشند و با نوای مراثی و زنگار زدن به تعزیت از سوگوارهای اهل بیت علیهم السلام بازگو می‌کنند.
وی گفت: این سنت‌ها نه تنها از ارزش‌های مذهبی و معنوی بلکه از ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز برخوردارند و هر ساله جمعیت بزرگی از مردم آذربایجان با شور و اشتیاق به این مراسم‌ها شرکت می‌کنند، تا با عزاداری و عرضهٔ ماتم خود، همدردی خود را با سوگواری‌های اهل بیت نشان دهند و ارادت و محبت خود را به امام حسین (ع) و خاندان پاک او ابراز کنند.
انتهای خبر/
