زیرساخت بهداشتی اولویت پایانه‌های مرزی آذربایجانغربی است
به گزارش خبرنگار گروه سلامت پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»؛ پایانه‌های مرزی به‌عنوان نقاط استراتژیک کشور، نقش بی‌بدیلی در مدیریت جریان‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی بهداشتی ایفا می‌کنند این پایانه‌ها، دروازه‌های ورود و خروج کالا، افراد و ایده‌ها به داخل و خارج کشور هستند و در عین حال، می‌توانند کانالی برای انتقال بیماری‌های واگیردار و تهدیدات بهداشتی باشند. از این رو، ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی در پایانه‌های مرزی نه تنها برای حفظ سلامت عمومی، بلکه به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم امنیت ملی ضروری است.
استان آذربایجانغربی با داشتن حدود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشورهای ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان، به‌عنوان یکی از مناطق مرزی پر تردد ایران شناخته می‌شود روزانه هزاران نفر و صدها کامیون از طریق هفت پایانه مرزی این استان جابه‌جا می‌شوند که حجم قابل توجهی از آن‌ها مربوط به تجارت بین‌المللی و تبادلات اقتصادی است در کنار اهمیت اقتصادی و فرهنگی این پایانه‌ها، مخاطرات بهداشتی ناشی از انتقال بیماری‌ها نیز همواره به‌عنوان چالشی جدی مطرح بوده است.
تجربه همه‌گیری کووید ۱۹ اهمیت مدیریت بهداشتی در مرزها را بیش از پیش آشکار کرد در جریان این بحران جهانی، کشورهای مختلف، از جمله ایران، با وضع محدودیت‌های مرزی و تقویت نظارت‌های بهداشتی توانستند تا حدودی از گسترش بیماری جلوگیری کنند با این حال، این تجربه همچنین نقاط ضعف موجود در سیستم بهداشتی پایانه‌های مرزی، به‌ویژه در مناطق پرتردد و حساس مانند آذربایجان غربی، را نمایان کرد.
امروزه با کاهش شدت همه‌گیری و بازگشت تدریجی ترددهای بین‌المللی به شرایط عادی، زمان آن رسیده است که توجه ویژه‌ای به ارتقای نظام مراقبتی و بهداشتی پایانه‌های مرزی معطوف شود توسعه این زیرساخت‌ها تنها به معنی تجهیز امکانات فیزیکی نیست، بلکه به معنای ایجاد یک نظام جامع، هماهنگ و پویا است که بتواند در برابر تهدیدات بهداشتی پاسخ‌گو باشد چنین نظامی باید شامل پیشرفته‌ترین فناوری‌های پایش و کنترل، نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده و سازوکارهای همکاری بین‌بخشی میان نهادهای مرتبط باشد.
در همین راستا، استان آذربایجانغربی، با وجود تنوع فرهنگی و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، ظرفیت‌های زیادی برای تبدیل شدن به الگوی مدیریت بهداشتی مرزی دارد سرمایه‌گذاری در این بخش نه تنها به ارتقای سلامت عمومی منطقه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند این استان را به یکی از قطب‌های پیشرو در مدیریت بهداشتی پایانه‌های مرزی تبدیل کند.
در این گفتگو، تلاش شده است تا اهمیت پایانه‌های مرزی آذربایجانغربی از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی بررسی شود و نقش توسعه زیرساخت‌های بهداشتی در کاهش خطرات ناشی از ورود بیماری‌ها و ارتقای سطح سلامت عمومی تبیین شود.
همچنین، چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این استان در مدیریت بهداشتی پایانه‌های مرزی مورد تحلیل قرار گرفته و راهکارهایی برای تقویت نظام بهداشتی استان ارائه خواهد شد.
در ادامه مصاحبه‌ای با امیین ولی‌زاد رئیس دانشگاه علوم پزشکی آذربایجانغربی در زمینه کنترل و یایش بیماری‌های واگیردار در مرزها صورت گرفته است که در ادامه می‌خوانید؛
حرف رک: آذربایجانغربی به چه دلایلی به یک منطقه استراتژیک تبدیل شده است؟
ولی‌زاد: استان آذربایجانغربی با موقعیت جغرافیایی ویژه خود به یکی از مناطق استراتژیک کشور تبدیل شده است این استان حدود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان دارد و ۲۵ درصد از پایانه‌های مرزی کشور در این استان واقع شده است این پایانه‌ها شامل یک پایانه هوایی و ۶ پایانه زمینی هستند که روزانه حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار نفر از آن‌ها تردد می‌کنند. این ویژگی‌ها، آذربایجانغربی را به دروازه‌ای برای تجارت و تعاملات فرهنگی تبدیل کرده است.
حرف رک: چه میزان کامیون از پایانه‌های مرزی استان عبور می‌کنند و این امر چه اهمیتی دارد؟
ولی‌زاد: روزانه بین یک هزار و ۵۰۰ تا یک هزار و ۶۰۰ کامیون از پایانه‌های مرزی استان برای صادرات و واردات عبور می‌کنند این حجم از تردد نشان‌دهنده ظرفیت اقتصادی بالای استان است و آذربایجانغربی را به یکی از اصلی‌ترین مسیرهای ارتباطی کشور با بازارهای بین‌المللی تبدیل کرده است.
حرف رک: همه‌گیری کرونا چه تأثیری بر نظام سلامت استان گذاشته است؟
ولی‌زاد: شیوع بیماری کووید-۱۹ از سال ۲۰۱۹، نظام سلامت استان و کشور را به‌طور جدی درگیر کرد تمام تمرکز ما بر کنترل این بیماری بود و برخی حوزه‌ها، از جمله کنترل بیماری‌های غیرواگیر، کمتر مورد توجه قرار گرفت. اما پس از کاهش شیوع کرونا، این موضوعات بار دیگر در اولویت قرار گرفته‌اند.
با این حال، تجربه همه‌گیری کرونا نشان داد که تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، آموزش نیروی انسانی و ارتقای سطح آمادگی در مقابله با بحران‌های سلامت عمومی از اهمیت حیاتی برخوردار است این تجربیات می‌تواند راهنمای ارزشمندی برای توسعه سیاست‌های سلامت‌محور در آینده باشد و به کاهش آسیب‌پذیری استان در برابر چالش‌های مشابه کمک کند.
حرف رک: آذربایجانغربی با چه چالش‌های بهداشتی خاصی مواجه است؟
ولی‌زاد: این استان به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از مبادی ورود بیماری‌ها به کشور است بنابراین، نیازمند یک نظام مراقبتی بهداشتی کارآمد و مطابق با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی هستیم که بتواند به‌طور مؤثر از ورود و شیوع بیماری‌ها جلوگیری کند.
علاوه بر این، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین نظیر سامانه‌های پایش دیجیتال و سیستم‌های هشدار سریع، می‌تواند نقش بسزایی در ارتقای اثربخشی اقدامات پیشگیرانه داشته باشد این سامانه‌ها با جمع‌آوری و تحلیل سریع داده‌های مرتبط با سلامت مسافران و کامیون‌ها، امکان واکنش به‌موقع به تهدیدات بهداشتی را فراهم کرده و از گسترش بیماری‌های واگیردار به داخل کشور جلوگیری می‌کنند.
حرف رک: نظام بهداشتی کشور چه سابقه‌ای دارد و چگونه در استان اجرا می‌شود؟
ولی‌زاد: نظام بهداشتی کشور از سال ۱۹۶۹ آغاز شد و در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۳ بازنگری و به‌روزرسانی شد. این نظام در چهار سطح در استان اجرا می‌شود پایانه‌های مرزی، مراکز بهداشت شهرستان‌ها، معاونت بهداشتی دانشگاه و اسناد بالادستی و وزارت بهداشت که وظیفه سیاست‌گذاری کلان را بر عهده دارد.
در سطح پایانه‌های مرزی، تمرکز اصلی بر کنترل بهداشتی مسافران، کامیون‌ها و کالاهای ورودی و خروجی است پایانه‌های مرزی به‌عنوان خط مقدم دفاع بهداشتی، نقش کلیدی در شناسایی و جلوگیری از ورود بیماری‌های واگیردار ایفا می‌کنند.
تجهیز این پایانه‌ها به امکانات آزمایشگاهی مدرن و دستگاه‌های غربالگری پیشرفته، به همراه استقرار تیم‌های تخصصی پزشکی، از مهم‌ترین اقدامات اجرایی در این سطح به‌شمار می‌رود. علاوه بر این، تعامل و همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی و کشورهای همسایه برای تبادل اطلاعات و هماهنگی‌های لازم، از دیگر اولویت‌ها در این حوزه است.
سطح دوم شامل مراکز بهداشت شهرستان‌ها است که وظیفه ارائه خدمات بهداشتی به جمعیت محلی را بر عهده دارند این مراکز با پایش سلامت عمومی، واکسیناسیون، و آموزش عمومی در زمینه پیشگیری از بیماری‌ها، نقش مهمی در تقویت سلامت جامعه ایفا می‌کنند هماهنگی این مراکز با پایانه‌های مرزی به‌ویژه در مواقع بحران‌های بهداشتی، مانند شیوع بیماری‌های واگیر، ضروری است. این هماهنگی می‌تواند از طریق به‌کارگیری سامانه‌های یکپارچه ثبت داده‌ها و نظارت الکترونیکی به‌صورت مؤثرتری انجام شود و موجب ارتقای کیفیت خدمات در کل استان شود.
حرف رک: پایانه‌های مرزی استان چگونه درجه‌بندی شده‌اند؟
ولی‌زاد: پایانه‌های مرزی استان به جز کیله سردشت و فرودگاه ارومیه، بر اساس زیرساخت‌ها و میزان تردد درجه‌بندی شده‌اند پایانه بازرگان در درجه ممتاز، پایانه‌های خوی و تمرچین در درجه یک، پایانه سرو (مرز زمینی ارومیه) در درجه دو و پایانه پلدشت در درجه سه قرار دارند.
حرف رک: برای تقویت زیرساخت‌های بهداشتی چه اقداماتی باید انجام شود؟
ولی‌زاد: توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و افزایش نیروی انسانی متخصص در پایانه‌ها از اولویت‌هاست این اقدامات نقش مهمی در ارتقای سلامت عمومی و کاهش خطرات ناشی از ورود بیماری‌ها ایفا می‌کنند.
برای تحقق اهداف توسعه زیرساخت‌های بهداشتی در پایانه‌های مرزی، تأمین اعتبارات مالی و تجهیز امکانات تخصصی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است پایانه‌های مرزی به‌دلیل حجم بالای تردد و تنوع مسافران، به فناوری‌های پیشرفته برای پایش و کنترل بهداشتی نیاز دارند. تخصیص بودجه کافی به این بخش می‌تواند به افزایش ظرفیت خدمات‌رسانی و کاهش زمان بررسی‌های بهداشتی منجر شود و زمینه‌ساز مدیریت بهتر بیماری‌های واگیردار باشد.
علاوه بر این، تحقق توسعه پایانه‌های بهداشتی نیازمند همکاری نزدیک میان دستگاه‌های مختلف اجرایی، ازجمله وزارت بهداشت، وزارت راه و شهرسازی، و گمرک است ایجاد سیستم‌های یکپارچه برای تبادل داده‌های بهداشتی و تسریع در روند تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند عملکرد پایانه‌ها را بهبود بخشد. همچنین، آموزش و ارتقای دانش نیروی انسانی مستقر در مرزها باید در اولویت قرار گیرد تا این افراد بتوانند با تهدیدات بهداشتی احتمالی به‌طور مؤثر مقابله کنند.
انتهای خبر/ م
