عید قربان در نزد مردم آذربایجان‌غربی
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»، دهم ذی‌الحجه مصادف با روز عید قربان بوده و یکی از مهم‌ترین اعیاد اسلامی است.
این عید که با پایان مراسم حج تمتع هم‌زمان است، فرصتی برای تجدید روابط اجتماعی و تأکید بر ارزش‌های مشترک اسلامی فراهم می‌آورد.
روز عید قربان با قربانی‌کردن حیوانات و توزیع گوشت آنها بین فقرا و نیازمندان همراه است و در آن مسلمانان گوسفند یا گاو را قربانی کرده و یک‌سوم گوشت قربانی توسط خانواده‌ای که قربانی شده مصرف می‌شود و دو سوم دیگر بین فقرا و نیازمندان توزیع می‌شود.
قربانی‌کردن در واقع نمادی از بخشندگی و اشتراک‌گذاری با دیگران است و همچنین نشان‌دهنده اهمیت ایثار و فداکاری در اسلام است.
روز عید قربان همچنین با آذین‌بندی خیابان‌ها، دیدوبازدید و پخش شیرینی‌ها همراه است و در بسیاری از کشورهای اسلامی به‌عنوان تعطیل رسمی شناخته می‌شود.
برای بسیاری از مسلمانان، عید قربان نمادی از ایمان و تعهد به اصول دینی است و فرصتی برای نشان‌دادن بخشندگی و همبستگی با جامعهٔ اسلامی به شمار می‌رود.
این عید که از اهمیت ویژه‌ای در میان مسلمانان برخوردار است، فرصتی برای تأمل در معانی عمیق ایمان و ایثار است و به مردم امکان می‌دهد تا با انجام اعمال خیر و بخشندگی، به ارزش‌های اسلامی پایبند بمانند.
عید قربان در کنار عید فطر، عید غدیر و عید مبعث ایامی هستند که در دین مبین اسلام از آنها به‌عنوان عید یاد شده و از جایگاه والایی در نزد مسلمانان برخوردار هستند و مسلمانان با برگزاری آئین‌های ویژه‌ای این ایام را گرامی دارند.
روز عید قربان روز بندگی، روز دوری از نفس، روز ذبح نفس و روز عید اکبر و عید الله که دهم ذی‌الحجه است، دارای درس ایثار و از خودگذشتگی بوده و روزی است که در آن حضرت ابراهیم (ع) از امتحان بزرگ الهی سربلند بیرون آمد.
عید قربان مانند سایر اعیاد در آذربایجان نیز با آیین‌های خاصی گرامی داشته می‌شود که در ادامه به این آداب‌ورسوم در آذربایجان اشاره می‌کنیم.
اعمال مخصوص شب عید قربان
در شب عید قربان، اعمال مخصوصی مانند زیارت امام حسین (ع) و خواندن دعاهای مخصوص توصیه شده است و روز عید نیز با غسل، دعا، و نماز عید قربان که دو رکعت است و شامل تکبیر و قنوت‌های مخصوص است، آغاز می‌شود.
غبارروبی از خانه‌ها
خانه‌تکانی یا زدودن غبار از خانه، سنتی دیرین و پسندیده است که در آستانه عید قربان نیز مانند همه اعیاد در جای‌جای منطقه آذربایجان مشاهده می‌شود.
معمولاً رسم است که یک یا چند روز قبل از عید، بانوان برای زدودن غبار از خانه دست‌به‌کار شده و خانه را برای عید قربان آماده می‌کنند و در عید قربان نیز این‌گونه است.
جلوه‌های زیبای دعای عرفه
روز نهم ذی‌الحجه؛ روز عرفه و روز مناجات باخدا، روز معرفت خداوند متعال و نفس خویش است.
عرفه روزی است که در تعالیم دینی بر لزوم بهره‌مندی از آن توصیه شده و کارشناسان دینی می‌گویند که مانند شب‌های قدر باید چشم به بخشش پروردگار در این روز داشت.
در روز عرفه که یک روز قبل از رو عید قربان است؛ نوای دعای عرفه از گوشه‌گوشه شهر به گوش می‌رسد و می‌توان جلوه‌هایی زیبایی از دعا و نیایش را در آستانه عید قربان در شهرها و روستاها مشاهده کرد.
باید در روز عرفه انسان از فرصت مناجات استفاده کرده و با دعا و نیایش علاوه بر طلب عفو از خداوند متعال ارتباط خود را با معبود بیشتر و برای همدیگر دعا کرده و از محضر خداوند خیر و سعادت دنیا و عقبی را برای یکدیگر طلب کنیم.
در منطقه آذربایجان رسم بر این است که در بعدازظهر روز نهم ذی‌الحجه؛ مساجد و مصلی ها پر از خیل عاشقانی باشد که دعای عرفه را زیر لب زمزمه می‌کنند.
ذبح قربانی
ذبح قربانی را در کنار دعای عرفه و نماز عید می‌توان مهم‌ترین مشخصه عید قربان عنوان کرد که در صبح روز عید یعنی دهم ذی‌الحجه انجام می‌شود.
در آذربایجان رسم بر این است که معمولاً چند نفر که بیشتر آنها اعضای یک طایفه یا یک محله هستند؛ دور هم جمع شده و گوسفند یا گاوی را باتوجه به توان مالی خودشان و به نیت قربانی خریداری کرده و آن را صبح روز عید قربان ذبح کنند.
کسانی که قربانی می‌کنند؛ معمولاً بخشی از این قربانی را به فقرا اختصاص داده و بخشی از آن را نیز سهم خود می‌کنند و البته امروز کسانی هستند که ترجیح می‌دهد تا مقداری گوشت را به نیت عید قربان از کسانی که دام‌هایی را به این منظور در مناطق مختلف شهر ذبح کرده‌اند، خریداری کنند.
همچنین در ایام قدیم قربانی‌کردن در منازل انجام می‌شد و هر خانواده‌ای که به حج واجب رفته بود نیز در روز عید قربان دامی قربانی می‌کردند؛ اما امروزه دامپزشکی، تأکید دارد که ذبح دام در کشتارگاه‌ها انجام شود.
نماز عید قربان
نماز عید قربان، از جلوه‌های زیبای این عید بزرگ مسلمانان است که در این روز می‌توان در شهرها و روستاها حضور پرشور مردم مسلمان و دیدار در صفوف نماز عید قربان را مشاهده کرد.
نماز عید سعید قربان، صبح روز دهم ذی‌الحجه با حضور مردم مؤمن و ولایت‌مدار در مصلی و مساجد اقامه می‌شود و همانند نماز عید فطر دارای دو رکعت و ۹ قنوت است.
نماز عید قربان یکی دیگر از جلوه‌های این روز بزرگ است که علی‌رغم مستحب بودن این نماز، حضور مردم مسلمان و دین‌دار در صفوف نماز عید قربان و حضور اول وقت مردم همیشه مثال‌زدنی و بی‌نظیر بوده است.
صله ارحام و دید و بازدیدهای عیدانه
صله ارحام یکی از مهم‌ترین توصیه‌های دینی است که همواره موردتوجه مردم قرار داشته و این سنت حسنه و پسندیده در ایام عید نیز از شوروشوق خاصی برخوردار بوده و در عید قربان نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان از نمود بیشتری برخوردار است.
به‌طورکلی صله ارحام و به دیدار بزرگ‌ترها رفتن، پای ثابت همه اعیاد مذهبی و ملی است که در آن بر اساس یک سنت دیرینه و به نشانه احترام، کوچک‌ترها به دیدار بزرگ‌ترها رفته و عید را تبریک می‌گویند.
غذای مخصوص روز عید
کوفته غذای ثابت خانواده‌های آذربایجانی در روز عید قربان بوده که امروزه مردم بیشتر در این روز به پخت کباب روی می‌آورند؛ اما هنوز هم که هنوز هست برخی از خانواده‌ها پخت کوفته با گوشت قربانی را بر پخت کباب ترجیح می‌دهند.
بردن عیدی برای نوعروسان
بردن عیدی برای نوعروسان هم از جمله دیگر رسومی است که در ایام عید شاهد آن هستیم و در عید قربان نیز مانند سایر اعیاد خانواده داماد تحفه‌ای برای نوعروس به‌عنوان عیدی می‌برند.
معمولاً خانواده داماد، عیدی را از گوشت، شیرینی، لباس و غیره تهیه و به همراه چند تن از زنان طایفه به‌عنوان عیدی به خانه نوعروس می‌برد.
برخی از خانواده‌ها هم که وضعیت مالی مناسبی داشته باشند، به‌جای خریداری مقداری گوشت، یک دام را خریداری کرده و به‌عنوان قربانی برای ذبح‌کردن به خانواده عروس هدیه کنند.
شب عید تازه درگذشتگان
یکی دو روز مانده به عید نیز مراسم شب عید اموات و رفتگان یا به زبان محلی، قره بایرام در نقاط مختلف شهر و روستاها برای گرامیداشت اموات اخیر درگذشته برگزار می‌شود.
از سوی دیگر در روز عید نیز برخی خانواده‌های شهدا بر سر مزار شهدا رفته و قبور شهدا را عطرافشانی و غبارروبی می‌کنند.
آداب‌ورسوم عید قربان در نزد مردم آذربایجان تنها به این موارد خلاصه نمی‌شود؛ بلکه مردمان این دیار، به اعمال و توصیه‌های دینی در مورد شب و روز عید قربان نیز توجه دارند که از آن جمله می‌توان به قرائت ادعیه و قرآن، غسل عید، عطر زدن و مسواک‌کردن نام برد.
انتهای خبر/
