ماکو؛ از طبیعت بکر تا سفر به دل تاریخ

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»، گردشگری طبیعت نوعی از گردشگری است که در آن مسافرت به مناطق طبیعی با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و صحنه‌های طبیعی، حیات‌وحش و باتوجه‌به جنبه‌های فرهنگی هم درگذشته و هم در حال صورت می‌پذیرد.

گستره این نوع طبیعت‌گردی شکل های متفاوتی از گردشگری از جمله گردشگری زیست‌محیطی، گردشگری دریایی، گردشگری ورزشی، گردشگری صید و شکار، جمع‌آوری گیاهان و حیوانات و نظیر اینها است که محیط‌های طبیعی مثل جنگل، کوه، دشت، دریا، تالاب و غار و نظیر اینها را شامل می‌شود.

این نوع گردشگری موجب توسعه اقتصادی جوامع می‌شود و در آن بازدیدکنندگان به طبیعت سفر می‌کنند تا با ضمن رسیدن به آرامش درون و جست‌وجوی انرژی‌های طبیعی از طبیعت لذت ببرند. این نوع گردشگری در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک راهبرد برای توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست، موردتوجه قرار گرفته است.

گردشگری طبیعت  می‌تواند به ایجاد اشتغال در مناطق روستایی و به توسعه اقتصادی و اجتماعی آن‌ها کمک کند. با جذب گردشگران به مناطق روستایی و سفر به طبیعت بکر بعضی از این مناطق باعث افزایش درآمدهای مردم محلی و کاهش بیکاری موجب کاهش فشار بر منابع طبیعی می‌شود.

همچنین نیز طبیعت بکر بعضی از مناطق و زیبایی طبیعی آنها باعث جذب گردشگر و توریست می‌گردد.

کسب‌وکار گردشگری

برای شروع یک کسب‌وکار گردشگری طبیعت، می‌توانید از دفتر خدمات رفاهی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خود مشاوره بگیرید و اطلاعات لازم را در این زمینه جمع‌آوری کنید. همچنین، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مجوزهای لازم، می‌توانید به سایت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور مراجعه کنید و با مراجع ذی‌صلاح در این زمینه تماس بگیرید.

همچنین، باید به جمع‌آوری اطلاعات و تحقیق درباره بازار و مشتریان هدف، توجه کرد و با مشتریان هدف خود، از جمله گردشگران، طبیعت‌گردان، زیست‌شناسان، گیاه‌شناسان، محلی‌ها و سایر افرادی که به دنبال کسب تجربه در طبیعت و طبیعت‌گردی  هستند، مشورت کرد و نیازهای آن منطقه را نیز امکان‌سنجی کرد.

برای جذب مشتریان، باید بر روی تبلیغات و بازاریابی نیز تمرکز کرد. برای این منظور، می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند تبلیغات در رسانه‌های مختلف، شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت و بروشورها استفاده کنید. برای جذب مشتریان و حفظ آن‌ها، باید به برنامه‌ریزی و مدیریت منابع خود بادقت و توجه کافی پرداخته و به ارتقای سطح کیفی خدمات و تجربه مشتریان توجه کرد.

در کل، شروع یک کسب‌وکار گردشگری طبیعت و کمپینگ به مهارت‌های مدیریتی، بازاریابی و ارتباطات وابسته است و برای موفقیت در این زمینه، باید به همه این موارد توجه کرد.

رشد فراتر از حد ظرفیت موجب کاهش منافع سرمایه‌گذاری‌های گردشگری طبیعت

مکان‌های طبیعی نظیر کنار رودها و دریاها، جلگه‌ها و تالاب‌ها، جنگل‌ها و کوه‌ها، صخره‌ها و غارها و غیره مناطقی برای تجربه طبیعت‌گردی به شمار می‌روند، از طرف دیگر جوامع میزبان برای رشد و توسعه گردشگری ظرفیت معینی دارد و رشد فراتر از حد ظرفیت آن، منجر به بروز پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی خواهد شد و پس از مدتی علاوه بر ضرر به محیط‌زیست و تصرف‌های موجب تخریب طبیعت، کاهش منافع سرمایه‌گذاری‌های گردشگری طبیعت را در پی خواهد داشت.

بدیهی است که دخل و تصرف در فضاهای اطراف رودخانه بدون توجه به خصوصیات و رفتارشناسی گونه‌های مختلف آن امری غیرحرفه‌ای به شمار می‌آید.

کلاهک سنگی ماکو «کوه قیه»

کوه قیه یکی از کوه‌های شهرستان ماکو در استان آذربایجان غربی است. این کوه در دامنه شهر ماکو و در بافت قدیمی آن واقع شده و ۲۰۰ متر ارتفاع با ۲۵ متر شعاع خمیدگی و ۲۵۰ متر طول است و پس از کلاهک‌های سنگی برزیل و فرانسه سومین کلاهک خمیده سنگی در جهان به شمار می‌رود.

این کوه سالانه مورد بازدید بسیاری از گردشگران و توریست‌ها و طبیعت گران بوده و عظمت آن تعجب هر طبیعت‌گردی را برمی‌انگیزد؛ مردم ماکو و کوه قیه چندین بار میزبان مسابقات بین‌المللی صخره‌نوردی توسط فدراسیون کوهنوردی و صخره‌نوردی بوده‌اند.

دامنه این کوه با تجهیزات نورافشانی مجهز شده که به مکانی گردشگری تبدیل شده است. برخی از دیوارها و اتاق‌های خانه‌های قدیمی محوطه کوه «قیه» به علت درامان‌ماندن از بارش برف‌وباران در زیر چتر سنگی قیه کاملاً سالم و دست‌نخورده باقی‌مانده است.

دشت ییلاقی حاج سید علی «حاجی سیدالی»

این منطقه ییلاقی در جاده دسترسی به سد ماکو و در حدفاصل روستای تریان و دیبک واقع شده و در اواخر خرداد تا اوایل پاییز مکان بسیار بکر با دشت‌های سرسبز و چشمه‌های خنک در کنار سیاه‌چادرهای عشایر محل مناسبی برای گشت‌وگذار خانواده‌ها در هوای بسیار خنک و ییلاقی می‌باشد و بهترین مکان برای آشنایی با سبک و شیوه زندگی عشایر است.

این منطقه سالانه پذیرایی مهمانان زیاد از خود شهرستان و اقصی‌نقاط کشور می‌باشد و در این منطقه گشنیز کوهی یا به گویش محلی «داغ چشنیشی» به‌وفور رویش می‌کند.

برای دسترسی به این دشت زیبا باید جاده ماکو تا سد بارون را دوازده کیلومتر طی کرد تا به سه‌راهی رسید «که تقریباً اویل شروع سرازیری جاده است» جاده خاکی را دو کیلومتر باید طی کرد تا چادرهای عشایر و آبشخورهای آنها دیده شود.

کوه بایندور

یکی از کوه‌های شمال غربی شهر ماکو است که مشرف به کوه‌های سبد، چرکین و مورس است. زیر این کوه غار بایندور واقع است که ورودی تونلی و مسیری سینه‌خیز دارد.

ارتفاع نهایی کوه بایندر یک هزار و 620 متر از سطح دریاست، هر چند جای محبوبی برای کوهنوردان نیست ولی بافت خاصی دارد و زیباست. باید گفت که کوه در حال فرسایش است و اکثر سنگ‌های آن سست و در حال ریزش است، لذا در هنگام صعود باید دقت زیادی داشت و احتیاط کرد.

باتوجه‌به سبقه تاریخی این منطقه و اینکه در زمان قدیم زیر دریا بوده است در این کوه می‌توان فسیل گوش‌ماهی و ستاره دریایی پیدا کرد.

غار خزانگاه

این غار می‌تواند محل هیجان‌انگیزی برای طبیعت‌گردان باشد. غار خزنگاه در کوه‌های نرسیده به روستای تیکمه قرار داشته که در دل این کوه‌ها غارهای بسیار زیادی وجود دارند. البته برای رسیدن به این غار، نیاز است که حداقل یک ساعت کوه‌پیمایی کرد. به‌سختی می‌توان دهانهٔ این غار را پیدا کرد و پس از ورود باید چندین متر سینه‌خیز رفت تا به غار رسید. این غار بسیار مرطوب و طبق شنیده‌ها و اسناد ادامه این غار کاملاً آبی می‌باشد.

به گفته بعضی غارنوردان و طبیعت‌گردان انتهای این غار معلوم نیست به کجا ختم می‌شود و ادامه‌دار است.

طی آزمایش‌های صورت‌گرفته روی استالاگتیت و استالاگمیت‌های موجود در این غار گفته می‌شود باتوجه‌به نمناک بودن این غار، احتمال وجود حوضچه آبی یا رودخانه زیر آن در وسعت غار علی‌صدر همدان می‌باشد.

پس از ورود به غار با فضای بسیار بزرگی مواجه می‌شویم که تقریباً مساوی با یک سالن فوتسال «متوسط» بوده و توجه هر طبیعت‌گرد و غارنوردی را جلب می‌کند.

این غار دارای سنگ‌های تیز و مرطوب در دل کوه، تونل‌های بزرگ و کوچک و سنگ‌های شکافته شده بزرگی که از سقف غار جدا و بر روی زمین سقوط کرده‌اند می‌باشد که همه‌وهمه نشانه‌ای از طبیعتی بکر و وحشی دارد.

قله قارلی داغ

 برای رسیدن به این کوه باید از روستای تیکمه کوه‌پیمایی از مسیری کاملاً ملایم به قله 2 هزار و 800 متری قارلی داغ صعود کردند. این قله بیشتر اوقات سال معمولاً پوشیده از برف می‌باشد و دامنه‌های آن پوشیده از گیاهان و قارچ‌های مختلف می‌باشد و مشرف به دره زنگمار ماکو است.

غارهای سه‌گانه «گورچین زاغا»

این غارها غارهای شگفت‌انگیز زیر بستر گدازه‌های آتش‌فشانی منجمدشده در منطقه آزاد ماکو است.

دهانه غار با بیش از ۵۰ متر قطر مانند قیف بوده که بعد از حدود ۱۰۰ متر از یک تالار وسیع به یک دالان باریکی منتهی می‌شود که سرآغاز یک معبری است که تاکنون عمق آن مشخص نشده است و مستلزم کاوش‌های غارنوردی و باستان‌شناسی است.

در محوطه این غارها آثار سفالی مربوط به تمدن‌های قبل و بعد از اورارتورها مربوط است.

منشورهای بازالتی

ستون‌های منشوری بازالتی ماکو یکی از نادرترین‌ها در جهان است که از انجماد گدازه‌های آتشفشانی در دوره سوم زمین‌شناسی ناشی می‌شود.
انقباض ناشی از یخ‌زدن گدازه و فاصله زاویه‌ای ۱۲۰ درجه تحت‌تأثیر یکدیگر قرار می‌گیرد. در نتیجه این نیروها، توده آذرینی در جهت مخالف به شش‌ضلعی تبدیل می‌شود. معمولاً ردیف منشورهای پایینی منظم‌تر از صفحات بالایی هستند.
هنگامی که گدازه بازالت از دهانه آتشفشان خارج می‌شود، شروع به سردشدن می‌کند. در حین سردشدن و تبدیل به یک‌لایه سنگ بازالت با ضخامت می‌شود.
سنگ در قالب ستون‌هایی با سطح مقطع ۳، ۵، ۶ یا ۷ تشکیل می‌شود. دلیل شکل‌گیری چنین ظاهری تا حدودی پیچیده است. ظاهر شکل اولیه آنها به زمانی برمی‌گردد که گدازه بازالت خنک می‌شود. با سردشدن و یخ‌زدن بیشتر گدازه، به دلیل انقباض بیشتر، این ستون‌ها شکل می‌گیرند.

این منشورها حال به شکل زیبا و خاص‌تر درآمده و جلوه فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است که همین مسئله باعث شده تا افرادی که علاقه‌مند به بازدید از جاذبه‌های توریستی و گردشگری مختلف هستند به سراغ این مجموعه رفته و از آن دیدن کنند.

چشمه ثریا

چشمه ثریا یا چشم ثریا در منتهی‌الیه شمالی دشت بورالان و در نقطه صفر مرزی ایران و ترکیه و در فاصله حدود ۹۰ کیلومتری شهر ماکو واقع شده است.

این چشمه در مرز ایران و ترکیه واقع شده است. از بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین چشمه‌های کشور به‌حساب می‌آید.

چشمه ثریا با زیبایی‌های خاص خود در پای کوه‌های آرارات منبع ایجاد رودخانه‌ای در این محدوده است که حتی قابلیت قایقرانی در آن وجود دارد.

این منبع آبی از چشمه‌های بزرگ و کوچک جوشان فراوانی تشکیل شده و با آب زلال خود تالاب بورالان ماکو را در وسعتی در حدود ۲۵۰ هکتار تشکیل می‌دهد.

چشم‌اندازهای زیبا و نیزارهای اطراف این چشمه از پتانسیل‌های بالای گردشگری این محدوده به شمار می‌آید. چشمه ثریا منبع اصلی تالاب بورالان ماکو بوده و یکی از سرشاخه‌های رودخانه مرزی ارس به‌حساب می‌آید.

پوشش گیاهی ماکو

سرسبزی دشت‌ها و کوه‌های شهرستان ماکو و رویش سبزی‌های کوهی که ارزش غذایی و دارویی دارند باعث جذابیت بیش‌ازپیش برای گردشگران، طبیعت‌گردان، دکتران طب اسلامی و افراد محلی شده است.

آغ پنجر

این سبزی که تقریباً یک سبزی گران می‌باشد به معنی سبزی سفید است که به‌صورت گیس بافته می‌شود و از جایی آویزان می‌کنند تا خشک شود و در آش کله‌جوش استفاده می‌کنند و همچون مو در آش کش می‌آید. این سبزی به‌عنوان طعم‌دهنده این آش باعث قوام بیشتر این آش می‌شود.

کهلیک اوتی

کهلیک اوتی به معنی علف کبک یا همان کاکوتی می‌باشد و برای مبتلایان به ورم مزمن کیسه صفرا و عوارض کبدی توصیه می‌شود؛ برگ‌های این گیاه به‌عنوان نرم‌کننده سینه و بادشکن مورداستفاده قرارمی گیرد.

کاکوتی به‌صورت دم‌کرده برای تسکین درد و رفع ناراحتی‌های مختلف مصرف می‌شود و در رفع سرماخوردگی‌های ششی مفید بوده و با مصرف آن سرفه آرام می‌گردد، چون اثر محرک کننده دارد هضم را نیز آسان می‌کند.

جوشانده کاکوتی در رفع رماتیسم و نرمی‌استخوان مفید بوده، غرغره جوشانده آن ورم لوزه‌ها را برطرف می‌کند.

کاکوتی؛ مقوی معده، قلب، ضدعفونی‌کننده و تب بر است و تپش قلب و سردردهای یک‌طرفه، نقرس کاربرد دارد. همچنین دربند آمدن خونریزی از بینی بسیار مفید و مؤثر است.

عرق کاکوتی نیز ضد نفخ و دل‌درد، تقویت معده، اشتهاآور، رفع سوءهاضمه، ضد میکروب، بعد از غذا ۱ فنجان در روز میل شود.

چاشور یا همان جاشیر گیاهی

یک نوع سبزی کوهی می‌باشد، طعم آن تلخ می‌باشد؛ ولی خیلی مفید است و از آن ترشی درست می‌کنند. ترش این سبزی کوهی بسیار بافت نرم داشته و اگر خوب رسیده باشد در دهان حل می‌شود.

این گیاه درمان بیماری‌های کلیوی و بازکننده مجاری ادراری است که مصرف دارویی آن باید با تجویز و زیر نظر پزشک صورت گیرد. جاشیر «جوشیر یا چاشور» با نام علمی «Prangos ferulaceae» گیاهی است پایا از خانواده چتریان و جوشیر صمغی که از گیاهی به همین نام‌گرفته می‌شود.

ملچوویت

 ملچوویت یا همان مارچوبه که از این سبزی هم ترشی درست می‌کنند و هم به‌صورت بورانی پخته شده و خورده می‌شود.

مصرف مارچوبه مانع از ریزش مو شده و خاصیت ضدالتهابی دارد، بنابراین برای درمان آسم، آرتریت و روماتیسم مفید است، فولات موجود در آن برای سیستم قلبی عروقی ضروری و مخلوطی از مارچوبه و عسل برای تقویت قلب مفید است.

مارچوبه دارای اینولین نوعی کربوهیدرات است که برای دستگاه گوارش بسیار مفید است. وجود این نوع کربوهیدرات در روده باعث رشد باکتری‌های مفید مانند «لاکتوباسیلی» و «بیفیدو باکتریا» می‌شود.

مارچوبه سرشار از ویتامین C است که برای تولید و حفظ کلاژن بدن ضروری است و فیبر موجود در این گیاه مانع از بروز یبوست می‌شود.

همچنین از مارچوبه برای درمان واریس استفاده، به‌عنوان آنتی‌اکسیدان برای درمان سرطان، آب‌مروارید و ناراحتی چشمی مؤثر بوده و قند خون را کنترل می کندو برای بیماران دیابت مفید است.

این گیاه با افسردگی مقابله، به سم‌زدایی بدن کمک و برای رفع خواب‌آلودگی صبحگاهی مؤثر است.

مارچوبه باعث کاهش وزن، تقویت دید چشم، تقویت نیروی جنسی شده و ضعف مثانه را برطرف می‌کند.

این گیاه برای افرادی که کم‌خونی دارند مفید است، به ساختن گلبول‌های قرمز خون نیز کمک می ‌کندو به دلیل ویتامین‌های مفیدی که دارد برای تقویت حافظه نیز سودمند است و سرشار از منیزیم، نیاسین، فسفر، پتاسیم، ریبوفلاوین، سلنیوم، تیامین، روی، فیبر و ویتامین‌های A، B، C و E می‌باشد.

گارداش قانی

این نوع گیاه که در کوه‌ها و دشت‌های ماکو رشد می‌کند گارداش قانی به معنی خون برادر برای قلب و درمان بیماری‌های قلبی مفید است.

این نوع گیاه در اندازه‌های کوچک در کوه‌ها و دشت‌ها روییده و ضمن دارا بودم خاصیت درمانی ارزش اقتصادی داشته و در تمامی عطاری‌ها نیز به فروش می‌رسد.

داغ جشنیشی

داغ چشنیشی یا همان گشنیز کوهی این سبزی بسیار معطر می‌باشد به‌طوری‌که اگر در یک فضای بسته یا یک اتاق قرار گیرد کل فضای آنجا را معطر می‌کند. از این سبزی به‌صورت خشک شده در آش استفاده می‌کنند که باعث خوش‌طعم شدن آش می‌شود.

یاغلیجا

یاغلیجا یا همان در زبان محلی ارومیه گل آغا نیز به آن گفته می‌شود. از این سبزی نیز در آش استفاده می‌شود و نیز به‌صورت بورانی و رنگینک نیز پخته شده و خورده می‌شود.

چوبان چیبریتی

چوبان چیبریتی یا همان چوبان کبریتی به معنی تحت‌اللفظی کبریت چوپان می‌باشد و از این سبزی نیز در آش استفاده می‌شود؛ اما آن را با سبزی‌های دیگر مخلوط کرده و به آش می‌ریزند.

شوتیه

شوتیه یا همان شوتیک از سبزی‌های خوراکی دیگر منطقه ماکو می‌باشد که این سبزی نیز که بوی آن شبیه به بوی سبزی داغ چشنیشی می‌باشد نیز در آش استفاده می‌شود.

سبزی های کوهی زیادی علاوه بر این سبزی‌ها از جمله: امن کومنجی، آجی گجی، چشیر باشی، تورشیح، کنگر، ریواس کوهی، پونه، بویمادران، گل‌گاوزبان، بابونه، غذا یاغی، چیریش و… در این منطقه رویش می‌کند که ارزش غذایی و دارویی دارند.

باتوجه‌به قرارگرفتن شهرستان ماکو در بین دو کوه سبزی‌ها و طبیعت بکر و دست‌نخورده این شهرستان طرف‌داران زیادی در بین کوه‌نوردان و طبیعت‌گردان دارد.

گزارش از علی قویدل

انتهای خبر/