«ماکو» بزرگ‌ترین منطقه آزاد خاورمیانه با مشکلات حل نشده کوچک

به گزارش حرف رُک به نقل از مرزداران، باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد منطقه آزاد ماکو و همسایگی با سه کشور ترکیه، آذربایجان و ارمنستان و وجود زیرساخت‌های عالی برای سرمایه‌گذاری؛ این منطقه استعداد کافی برای اینکه انتخاب اول سرمایه‌گذاران باشد را دارد.

از تأسیس منطقه آزاد ماکو فقط 11 سال می‌گذرد و عنوان بزرگ‌ترین منطقه آزاد خاورمیانه را دارد و به همین خاطر سالانه سرمایه‌گذاری زیادی در این منطقه انجام می‌شود.

 وجود ظرفیت‌های بی‌شمار ایجاد شده و فرصت‌های طلایی سرمایه‌گذاری در این منطقه در تمامی حوزه‌ها باعث شده منطقه آزاد ماکو انتخاب اول سرمایه‌گذاران باشد.

در این گزارش می‌خواهیم به برخی از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد ماکو اشاره کنیم.

حوزه صنعت

 وجود بیش از ۱۲۰ کارخانه بزرگ تولیدی و صنعتی در منطقه آزاد ماکو از جمله کارخانه‌های بتادنت ماکو «دندان‌مصنوعی»، فرسازی، تولید پروفیل آلومینیوم، تولید فروسیلیکو منگنز، تولید قطعات رادیاتور، تولید خوراک دام، تولید کف‌پوش و دیوارپوش، تولید درب ضدسرقت، تولید سنگ نمای ساختمانی، تولید لوازم پزشکی، تولید اسپری و ادکلن، تولید کاغذ گرافت، تولید قطعات تراکتور، پوشاک برسام، تولید فوم هشتی، سنگ تراورتن و مرمریت، تولید انواع قهوه و کافی میکس، تولید انواع درزگیر UPVC، تولیدی خرچنگ عملی آوری و محافظت شده، تولیدی پکیج گرمایشی، تولیدی پوکه سرنگ، تولید روغن‌موتور، تولید انواع موکت و غیره باعث شده سالانه بسیاری از محصولات تولیدی این کارخانه‌ها به بازارهای داخلی و خارجی صادر شود و ظرفیت مناسبی برای سرمایه‌گذاران بزرگ داخلی و خارجی ایجاد کند.

 پنج واحد تولیدی و مونتاژ مینی تراکتور باغی، کارخانه انواع دوربین مداربسته، واحد تولیدی حوله و انواع کالای خواب، تولید روکش طبیعی چوب و کارخانه تولید گاردان خودرو نیز باارزش ۱۹۲ میلیارد تومان نیز در منطقه آزاد ماکو دست احداث است.

حوزه معدن

 وجود بیش از ۲۰ معدن بزرگ در منطقه آزاد ماکو از جمله تراورتن، مخلوط کوهی، مرمریت، سنگ گچ، مرمریت سیاه، زرنیخ و وجود کارخانه تولید سنگ نمای ساختمان، کارگاه سنگاب ماکو و کارگاه‌های کوچک سنگ‌تراشی در منطقه باعث جذب سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان زیادی در حوزه سنگ شده است.

 از طرفی؛ صادرات سنگ به‌صورت خام باعث می‌شود که سرمایه‌های خدادادی ماکو با مبلغ ناچیز از این منطقه خارج شود درحالی‌که با افزایش کارخانه‌های صنایع تبدیلی می‌توان علاوه بر سنگ نمای ساختمان، اجسام سنگی و دکوری، سرستون و نرده‌های سنگی و غیره نیز تولید کرد؛ اما در حال حاضر همان سنگی که به‌صورت خام فراوری نشده از ماکو به خارج کشور صادر می‌شود با بازفراوری و تبدیل به اشیا دکوری و سنگی، با قیمتی بسیار گران‌تر دوباره به کشور برمی‌گردد.

 همچنین معدن مس منطقه آزاد همچنان بکر و دست‌نخورده باقی‌مانده و در صورت سرمایه‌گذاری و رسیده به مرحله بهره‌برداری می‌توانیم شاهد تولید صنایع مسی در این منطقه باشیم.

حوزه حمل‌ونقل

 گمرک بازرگان در منطقه آزاد ماکو؛ اولین و بزرگ‌ترین مرز زمینی کشور و دروازه ورود به اروپا است و سالانه مسافران و گردشگران زیادی از این مرز تردد می‌کنند و صادرات و واردات کشور به اروپا هم از این مرز صورت می‌گیرد.

 گمرک زمینی پلدشت هم سالانه پذیرای مسافران زیادی از طرف کشور آذربایجان است و بخش عمده فعالیت این گمرک امور صادراتی است.

 پل پلدشت – شاه تختی در محدوده مرزی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان محل عبور و مرور دو کشور بوده و تمام تردد بین این دو منطقه از طریق این پل امکان‌پذیر است.
فرودگاه و یک فروند تاکسی ۱۰ نفره هوایی به همراه یک فروند هواپیمای کارگو ویژه باربری و تاکسی هوایی بین منطقه آزاد ماکو و شهرهای ترابزون، وان و ازمیر ترکیه زمینه لازم برای تردد سرمایه‌گذاران خارجی در منطقه آزاد ماکو را فراهم کرده است.

 وجود دفاتر و شرکت‌های متعدد حمل‌ونقل، ترانزیت، باربری، ترخیص کالا، شرکت‌های مادر و صرافی‌ها در این منطقه باعث شده تا سرمایه‌گذاران، مرز بازرگان در منطقه آزاد ماکو را برای صادرات و واردات محصولات خود انتخاب کنند.

 شبکه ریلی بین‌المللی و طرح احداث خط ریلی از سهلان، مرند، بازرگان و چشم ثریا و اتصال به خط ریلی ترکیه نیز در منطقه آزاد ماکو در حال بررسی است که با احداث این خط ریلی تجارت بین‌الملل از طریق خط ریلی نیز در این منطقه رونق خواهد گرفت.

حوزه کشاورزی

 خاک‌های حاصلخیز منطقه آزاد ماکو و تعداد ۱۰ سد با حجم بیش از ۷/۱ میلیارد مترمکعب آب بیش از ۴۲ هزار هکتار از اراضی محدوده را تحت پوشش قرار داده و از طرفی وجود رودخانه ارس نیز باعث حاصلخیز شدن خاک‌های این منطقه می‌شود.

 محصولات کشاورزی ویژه این منطقه همچون پرورش کلزا، آفتاب‌گردان، هندوانه شیبلو، گردو و پسته گرمسیری و غیره؛ کوهستانی بودن شهر ماکو و رویش گیاهان و سبزی‌های وحشی و کوهی که خاصیت خوراکی و درمانی داشته و در نوع خود بی‌نظیر هستند همچون مارچوبه، چوبان چیربیتی، غذا یاغی، گشنیز کوهی، تورشیح، خار مریم، گاوزبان، کاکوتی، آویشن، پونه کوهی، بومادران، بابونه و غیره به نوبه خود تأثیر زیادی در جذب سرمایه گزاران فعال در حوزه طب سنتی و سرمایه‌گذاران حوزه میوه دارد.

 همچنین وجود بزرگ‌ترین باغ پسته و گردوی کشور در این منطقه و همچنین کاشت ۲۲۰ هزار اصله درخت مثمر در دشت زیدون و وجود کاشت مکانیزه پسته و گردوی گرمسیری در دشت یار آغلی و زمین‌های زیر کشت دانه‌های روغنی کلزا و طرح احداث گلخانه در بیش از ۲۵ هکتار از اراضی ملی نیز به نوبه خود مؤثر در جذب سرمایه‌گذار است.

حوزه گردشگری

شهرستان ماکو به دلیل قدمت تاریخی و شکل‌گیری تمدن‌های باستانی از قبیل ماناها، اورارتوها، مادها و آشوری‌ها دارای جاذبه‌های توریستی بی‌شماری است که باعث جذب گردشگران، جهانگردان و سرمایه گذاران در این منطقه شده است.

از جمله آثار تاریخی این منطقه می‌توان به کاخ‌موزه سردار، دخمه سنگی فرهاد که متعلق به زمان اوراتوریان بوده و شنیده‌ها حاکی از آن می‌باشد که این دخمه متعلق به پرستندگان حضرت نوح بوده است چرا که درب ورودی این دخمه درست رو به کوه آرارات در ترکیه است که بقایای کشتی حضرت نوح روی آن قرار دارد.

لازم به ذکر می‌باشد از این دخمه سنگی هم در کشور ترکیه و هم در کشور آذربایجان وجود دارد که مستقیم از درب ورودی آن کوه آرارات دیده می‌شود.

قلعه قبان ماکو به‌عنوان بزرگ‌ترین کلاهک سنگی جهان که قدمت آن به قبل از اسلام باز می‌گردد و در دوره تیموری بازسازی شده است؛ کتیبه قلعه قبان که متعلق به دوره صفوی است جزو آثار ملی به ثبت رسیده است.

عمارت قاجاری عزت‌اله‌خان قلعه جوق، بناهای ۵ گانه بانک ملی، شهربانی، دارایی، شیرخورشید و کلاه‌فرنگی که به پردیسان ماکو موسوم هستند و طی فراخوان عمومی مزایده به بخش خصوصی هلدینگ هتل‌های بین‌المللی ماهان واگذار گردید و بهار ۱۴۰۰ سرمایه‌گذار بناهای تاریخی یاد شده را تحویل گرفته است.

خانه خان‌نشین زیر کلاهک سنگی قلعه قبان، پل تاریخی بشگوز، کلیسای زور زور، شهر تاریخی دامبات که باتوجه‌به آثار باستانی موجود در منطقه که حکایت از شهرهای تاریخی مربوط به قرون‌وسطی و شاید قرن‌ها قبل از آن را دارد و صدها آثار تاریخی دیگر که چشم هر گردشگر و سرمایه‌گذار را به خود جلب می‌کند.

وجود بوم‌گردی‌های متعدد و مناطق گردشگری و طبیعت بکر همچون روستای گردشگری قره خاچ و چشمه ثریا که آب زلال و صاف آن زبانزد خاص و عام بوده و درست در مرز ترکیه و ایران قرار دارد.

حوزه دامداری

طرح بزرگ دامپروری ۱۰ هزار رأسی منطقه آزاد که در شروع به کار فاز اول آن روزانه ۳۰ تن شیر تولید می‌شود یکى از زیرمجموعه‌های شستا – هـلدینگ صدر تأمین – شرکت فکا می‌باشد که یک تحول چشمگیر در سطح شمال غرب کشور در حوزه دامپرورى ایجاد کرده است.

نژاد اصیل گوسفند ماکویی که در سطح کشور زبانزد خاص و عام بوده و ازاین‌رو پنیر کوبیده ماکو به‌عنوان یک صنایع‌دستی مشهور این منطقه در حال عرضه‌شدن در بازار می‌باشد تا جایی که بعضی از شرکت‌های تولید محصولات لبنی آذربایجان شرقی در روستاهای منطقه آزاد ماکو از جمله بورالان و دیم قشلاق مستقر شده و از شیر این منطقه برای تولید پنیر لیقوان به نفع خود بهره‌برداری می‌کنند.

حوزه لجستیک 

احداث دهکده لجستیک با وسعت حدوداً دو هزارهکتاری، بندر خشک، انبارهای مختلف، سردخانه‌ها و امکانات دیگری دارد، به‌عنوان هاب لجستیک کشور، به بندر خشک برای مناطق آزاد ترابزون و مرسین تبدیل شده و نقش محوری در تبدیل این منطقه به هاب تجارت بین‌المللی و قطب تولید و صادرات ایفا کرده و  باعث توسعه روابط با کشورهای همسایه می‌شود.

باتوجه‌به اینکه منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو نقطه اتصال آسیا به اروپا محسوب می‌شود و این نقطه استراتژیک است و می‌تواند از لحاظ لجستیک و ترانزیت، از طریق ترکیه جهانی شود.

حوزه تجارت خرد و بازارچه‌های مرزی

فعالیت بازارچه‌های مرزی در ماکو بازارچه مرزی شماره یک و بازارچه مرزی امید، بازار مشترک در مرز ترکیه و بازارچه مرزی پلدشت زمینه فعالیت سرمایه گزاران را در این بخش حتی برای فروشندگان ترکیه‌ای ایجاد کرده است به صورتی که تعدادی از فروشندگان بازارچه شماره یک ماکو ترکیه‌ای تبار می‌باشند و در این بازارچه‌ها فقط اجناس ترکیه‌ای و در بازارچه مرزی پلدشت اجناس ساخت آذربایجان و ترکیه به فروش می‌رسد.

وجود این بازارچه‌ها در منطقه آزاد ماکو سالانه گردشگران، توریست‌ها و سرمایه گزاران زیادی را به این منطقه جذب می‌کند و باعث ارزآوری به کشور می‌شود.

 بدون تردید ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری متعددی در استان آذربایجان غربی وجود دارد و تلاش شهرستان‌ها برای پیوستن به دایره مناطق آزاد کشور نشان‌دهنده توجه ویژه افکار عمومی و مسئولین به سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر است.

 درحالی‌که ماکو به‌عنوان بزرگ‌ترین منطقه آزاد خاورمیانه مطرح است و بیش از یک دهه از تأسیس آن می‌گذرد؛ اما مشکلاتی دارد که باید با برنامه‌ریزی مدون یکی‌یکی مرتفع شود از جمله:

 طرح تعریض خیابان ماکو که بیش از ۳۰ سال قدمت دارد که اخیراً با تلاش‌ها و پیگیری‌های مسئولین شهرستانی این طرح به اتمام رسید.

 طرح اتوبان تهران به بازرگان که در سال ۱۳۵۹ توسط شهید موسی کلانتری وزیر راه وقت به تصویب رسیده بود .

 طرح فاضلاب شهری که از ضروریات منطقه آزاد ماکو است که چون این امر محقق نگردیده آب حمام بیشتر منازل به جوی‌های آب‌رفته و تعدادی از آپارتمان‌ها به دلیل هزینه‌های سنگین تخلیه چاه سرریز فاضلاب خود را به جوی‌های آب متصل می‌کنند.

 طرح احداث خیابان ساحلی ماکو که به دلیل طولی بودن شهرستان ماکو با احداث این طرح از ترافیک سنگین خیابان اصلی ماکو کاسته می‌گردد؛ اما متأسفانه این طرح راکد باقی‌مانده است.

 تلاش مسئولان رده‌بالای کشور برای رونق، شبانه‌روزی کردن و تعریض مسیر گمرک مرز رازی شهرستان خوی (باتوجه‌به کوتاهی مسیر نسبت به شهرستان ماکو و ترجیح‌دادن این مرز توسط رانندگان به مرز ماکو) نشان از کم‌رنگ کردن مرز بازرگان دارد.

 حال‌آنکه طرح‌های بزرگ تصویب شده‌ای در منطقه آزاد ماکو در سه شهرستان ماکو، پلدشت و شوط وجود دارد که سالیان سال در بین کاغذهای بایگانی شده در حال خاک خوردن است که اگر مسئولین کشوری آن اهتمامی که برای رونق مرز رازی داشتند بر طرح‌های تصویب شده چند ۱۰ساله منطقه آزاد ماکو می‌گذاشتند شاهد رشد اقتصادی بیش‌ازپیش کشور می‌شدند.

 امروز تعلل و عدم توجه مسئولین باعث گردیده تا مرز بازرگان به‌عنوان قدیمی‌ترین، بزرگ‌ترین و اولین مرز زمینی کشور کم‌کم رونق خود را نسبت به مرز رازی از دست بدهد.