گلیم و فرش آذربایجان غربی درخششی جهانی دارند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک» آذربایجان غربی یکی از استان‌های غنی در ایران است که به دلیل تنوع فرهنگی و قومی، به عنوان یکی از قطب‌های صنایع دستی کشور شناخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین صنایع دستی این استان می‌توان به گلیم‌بافی و فرش‌بافی اشاره کرد. این دو هنر با سابقه‌ای دیرینه، در زندگی مردم این منطقه جایگاه ویژه‌ای دارند و همچنان به عنوان یکی از منابع درآمدی برای بسیاری از خانواده‌ها به شمار می‌روند.
گلیم‌بافی در آذربایجان غربی
گلیم‌بافی یکی از صنایع دستی قدیمی و سنتی آذربایجان غربی است که قدمت آن به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. این هنر در بیشتر شهرستان‌های استان از جمله ارومیه، میاندوآب، سلماس، پیرانشهر و نقده رواج دارد. گلیم‌ها معمولا از پشم و پنبه بافته می‌شوند و طرح‌های خاصی دارند که در بسیاری از موارد برگرفته از نمادهای فرهنگی، طبیعی و مذهبی منطقه است.
مردم بومی این استان از نسل‌های گذشته این هنر را از مادران خود آموخته‌اند و به عنوان یک بخش مهم از زندگی روزمره، در خانه‌ها و کارگاه‌های کوچک مشغول به بافت گلیم هستند. گلیم‌ها به‌طور معمول به عنوان فرش و پوشش زمین در خانه‌ها، مساجد، و حتی برای صادرات به کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سالهای اخیر، توجه به گلیم‌بافی به‌ویژه در مناطق روستایی استان افزایش یافته است، به‌طوری‌که کارگاه‌های کوچک و خانگی برای تولید گلیم راه‌اندازی شده‌اند و تولیدات این کارگاه‌ها به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شوند. طرح‌های گلیم‌ها اغلب به‌صورت هندسی، نباتی و حیوانی هستند که هر کدام نمادی از فرهنگ و تاریخ مردم این منطقه دارند.
فرش‌بافی یکی دیگر از صنایع دستی برجسته استان آذربایجان غربی است که شهرت جهانی دارد. فرش‌های آذربایجان غربی به‌ویژه در شهرهای ارومیه، مهاباد و نقده به دلیل طرح‌ها و رنگ‌های خاص خود شناخته شده‌اند. این فرش‌ها عموماً از پشم مرغوب بافته شده و به خاطر کیفیت بالا و دقت در بافت، از شهرت زیادی برخوردارند.
فرش‌های آذربایجان غربی دارای طرح‌های خاصی هستند که برگرفته از نقوش سنتی، طبیعی و فرهنگی منطقه‌اند. برخی از این طرح‌ها شامل «ترنج»، «گلیم ترکی»، «شاه عباسی»، و «گل و مرغ» هستند که هریک دارای معنا و مفهوم خاصی در فرهنگ مردم منطقه هستند.
کارخانه‌های فرش‌بافی در آذربایجان غربی عمدتاً در شهرهای ارومیه، مهاباد، نقده و بوکان واقع شده‌اند و علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به کشورهای خارجی نیز صادر می‌شوند. این فرش‌ها در بازارهای بین‌المللی به‌ویژه در کشورهای اروپایی و آسیایی طرفداران زیادی دارند و از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
تأثیر گلیم‌بافی و فرش‌بافی بر اقتصاد منطقه
گلیم‌بافی و فرش‌بافی نه تنها به‌عنوان یک بخش از میراث فرهنگی آذربایجان غربی شناخته می‌شوند بلکه نقش مهمی در اقتصاد این استان ایفا می‌کنند. این صنایع دستی به ویژه در مناطق روستایی به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای بسیاری از خانواده‌ها عمل می‌کنند.
صادرات فرش و گلیم به کشورهای خارجی باعث ایجاد شغل و درآمد برای بسیاری از هنرمندان و کارگران این صنعت شده است. علاوه بر این، در بسیاری از شهرستان‌های استان کارگاه‌های بافندگی به‌ویژه در زمینه فرش و گلیم راه‌اندازی شده و این امر به توسعه اقتصادی منطقه کمک کرده است.
در سالهای اخیر، دولت و سازمان‌های حمایتی مانند سازمان صنایع دستی و میراث فرهنگی، به منظور حفظ این هنرهای سنتی و ارتقای کیفیت تولیدات، برنامه‌های حمایتی متعددی را ارائه کرده‌اند. این برنامه‌ها شامل آموزش‌های تخصصی برای بافندگان، تامین مواد اولیه مرغوب، و حمایت از بازاریابی و فروش محصولات در سطح داخلی و خارجی بوده است.
علیرضا صافی یکی از فعالان عرصه فرش‌بافی در خصوص چالش‌های فرش‌بافی به خبرنگار حرف رک اظهار کرد: اگرچه گلیم‌بافی و فرش‌بافی در آذربایجان غربی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، اما با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، کمبود مواد اولیه با کیفیت و قیمت بالای آن است که باعث افزایش هزینه‌های تولید می‌شود. همچنین، تغییرات آب و هوایی و کمبود منابع آبی در برخی مناطق استان می‌تواند بر کیفیت مواد اولیه مانند پشم تأثیر بگذارد.
صافی ادامه داد: با این حال، فرصت‌های زیادی برای توسعه بیشتر این صنایع وجود دارد. استفاده از فناوری‌های جدید در تولید و بهبود کیفیت بافت‌ها، افزایش همکاری با بازارهای بین‌المللی، و ایجاد برندهای معروف برای فرش و گلیم آذربایجان غربی می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند. همچنین، ترویج گردشگری صنعتی و فرهنگی مرتبط با گلیم‌بافی و فرش‌بافی می‌تواند زمینه‌ساز جذب توریست و معرفی بیشتر این هنرها به جهان باشد.
وی یادآور شد: گلیم‌بافی و فرش‌بافی در آذربایجان غربی نه تنها به‌عنوان بخش‌هایی از میراث فرهنگی این استان بلکه به‌عنوان صنایع دستی با ارزش و سودآور شناخته می‌شوند.
صافی تصریح کرد: این صنایع با توجه به تاریخ و فرهنگ غنی مردم آذربایجان غربی، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می‌کنند و با حمایت بیشتر دولت و نهادهای ذی‌ربط، می‌توانند به رشد پایدار اقتصادی و فرهنگی در این استان کمک کنند.
سونیا محمدی جوان 34 سالهای که در عرصه گلیم‌بافی و فروش این محصول فعال است به خبرنگار حرف رک گفت: گلیم‌بافی و فرش‌بافی در آذربایجان غربی نه تنها از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی این منطقه می‌افزایند، بلکه به عنوان یک عامل اقتصادی با تاثیرات گسترده، در تقویت معیشت خانواده‌ها و توسعه صنعت گردشگری نقش بسزایی دارند.
وی ادامه داد: این صنایع دستی با رنگ‌ها و طرح‌های خاص خود که برگرفته از طبیعت و فرهنگ منطقه است، می‌توانند به‌عنوان یک برند جهانی شناخته شوند.
محمدی خاطرنشان کرد: حمایت‌های لازم از سوی دولت و نهادهای مربوطه، همچون فراهم آوردن مواد اولیه مرغوب، ارتقای مهارت‌های بافندگان و توسعه بازارهای خارجی، می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه این صنایع ایجاد کند.
وی گفت: در نهایت، گلیم‌بافی و فرش‌بافی نه تنها به عنوان یک هنر سنتی بلکه به عنوان یک صنعت سودآور و پایدار در آذربایجان غربی شناخته می‌شود که با حفظ اصالت و کیفیت، آینده روشنی پیش‌روی این منطقه دارد.
خوی به‌عنوان شهر ملی قالی ریزماهی شناخته شد
محمدرضا طنابی، معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی،به خبرنگار حرف رک گفت: در این استان بیش از 40 رشته صنایع‌دستی فعال است که از جمله آن‌ها می‌توان به گلیم‌بافی، چرم‌دوزی، منبت، معرق، ریزه‌کاری، نساجی سنتی، رودوزی‌های سنتی و سفال‌گری اشاره کرد. از این میان، هنرهای چوبی، گلیم‌بافی، چرم‌دوزی و نساجی سنتی از جایگاه ویژه‌ای در استان برخوردارند.
وی افزود: در سال گذشته، بیش از 17 میلیون دلار انواع صنایع‌دستی از مرزهای آذربایجان غربی صادر شده که نیمی از این صادرات مربوط به هنرهای چوبی است.
طنابی همچنین گفت: صنایع‌دستی آذربایجان غربی در بسیاری از کشورهای همسایه از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس مشتریان زیادی دارند و این کشورها از خریداران عمده محصولات دستی استان هستند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در استان آذربایجان غربی دو نوع فرش ویژه، یعنی فرش ریزماهی خوی و فرش افشار تکاب نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. به طور خاص، خوی به‌عنوان «شهر ملی قالی ریزماهی» به ثبت رسیده است.
طنابی در ادامه تصریح کرد: صنایع‌دستی آذربایجان غربی علاوه بر جایگاه اقتصادی و فرهنگی در سطح ملی، می‌تواند در بازارهای جهانی نیز حضوری قدرتمند داشته باشد. این استان با دارا بودن هنرمندان توانمند و تولیدکنندگان مجرب در حوزه صنایع‌دستی، همواره توانسته است محصولات خود را با کیفیت بالا تولید کرده و به کشورهای مختلف صادر کند.
وی اضافه کرد: حمایت‌های لازم از سوی مسئولین استان برای ارتقای سطح کیفیت صنایع‌دستی و معرفی بهتر این هنرها در بازارهای جهانی بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، می‌توان با برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و ایجاد بسترهای مناسب برای فروش آنلاین محصولات، بازارهای صادراتی جدیدی برای صنایع‌دستی آذربایجان غربی ایجاد کرد.
طنابی در پایان گفت: هدف اصلی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، توسعه پایدار صنایع‌دستی و ایجاد شرایط مناسب برای گسترش این هنرها در داخل و خارج از کشور است. همچنین، تلاش داریم تا با تقویت زیرساخت‌ها و آموزش‌های تخصصی، هنرمندان جوان را جذب کرده و فرهنگ غنی صنایع‌دستی استان را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
گزارش از رقیه وکیلی
انتهای خبر/
