آئین‌های ماه رمضان در آذربایجان‌غربی
به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»، ماه رمضان، ماه میهمانی خدا، ماه مغفرت و برکت و موسم مهربانی‌ها است.
این ماه پرخیروبرکت یکی از ماه‌هایی است که از جایگاه والایی در نزد مردم برخوردار بوده و روزه در این ماه نیز وسیله‌ای برای تقرب به خدا و بهره جستن از فیوضات این ماه است.
اکنون در ماه رمضان، ماه میهمانی خدا و ماه رحمت و مغفرت قرار داریم، ماهی که ماه نزول قرآن بوده و یک فرصت بی‌نظیر و استثنایی است تا به خدا نزدیک شویم.
ماه رمضان، مانند ماه محرم و برخی مناسبت‌های ملی و مذهبی در میان مردمان هر منطقه با آداب و روسم خاص و ویژه‌ای گرامی داشته می‌شود و مردم هر منطقه از کشور، دارای آداب‌ورسوم و عقایدی هستند که ریشه در عقاید دینی و ملی آنان دارد.
از سوی دیگر آداب‌ورسوم هر منطقه‌ای آئینه تمام‌نمای تاریخ، فرهنگ، تمدن، اعتقادات، دین و مذهب آن منطقه است و در اوروشلوخ (ماه رمضان) این آداب‌ورسوم نسبت به عرق دینی آذربایجان غربی و سابقه فرهنگی و مذهبی منطقه از تنوع و جذابیت‌های خاصی برخوردار است.
آیین‌های مردم آذربایجان غربی ریشه در عقاید دینی و ملی آنان داشته و بدون شک این آداب‌ورسوم که بخشی از فرهنگ بومی یک منطقه را شامل می‌شود بارزترین عنصر هویت‌بخشی مردمان یک منطقه به شمار می‌آید.
آداب‌ورسوم مردم آذربایجان غربی برای ماه مبارک رمضان هم در کشور خاص است که در ادامه تعدادی از این آیین‌ها را مرور می‌کنیم.
یکی از رسومی که در مناسبت‌های ویژه در جای‌جای آذربایجان شاهد آن هستیم، رسم «خانه‌تکانی» است و در این ایام نیز بانوان خانه‌دار آذربایجان غربی با خانه‌تکانی به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند و چند روز پیش از آغاز ماه رمضان به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند، همچنین آماده‌کردن مساجد و نظافت آن نیز از دیگر کارهایی است که در شهرها توسط هیات‌امنای مساجد و در روستاها توسط خود مردم قبل از شروع ماه مبارک رمضان انجام می‌شود.
قاباخلاما
«قاباخلاما» یا «قاباخ گئتمخ» به ترکی یعنی به پیشواز رفتن و این سنتی است که مردم آذربایجان غربی چند روز مانده به شروع ماه مبارک رمضان اقدام به گرفتن روزه مستحبی یا قضا می‌کنند و به این عمل می‌گویند «قاباخلاما» یعنی به پیشواز و استقبال ماه مبارک رمضان رفتن که جوانان استقبال بیشتری از این رسم دارند.
البته این آئین، ریشه دینی نیز داشته و در روایات نیز به اهمیت روزه مستحبی در ماه رجب و شعبان به‌ویژه سه روز آخر ماه شعبان تأکید بسیاری شده است.
در برخی مناطق به‌ویژه در سال‌های گذشته قبل از آغاز ماه رمضان از طرف مردم روستاهایی که روحانی نداشتند، نمایندگانی به نزد امام‌جمعه شهرهای خود می‌فرستادند و از آنها درخواست می‌کردند تا یک روحانی را به نمایندگی از خود به روستا بفرستند که امروزه این کار توسط سازمان تبلیغات اسلامی صورت‌گرفته و روحانیون برای امر تبلیغ به مساجد شهری و روستایی اعزام می‌شوند.
اوروشلوق
روزه‌گرفتن یا «اوروج توتماخ» از اهمیت ویژه‌ای در میان مسلمانان برخوردار بوده و روزه‌داران اعم از جوانان و پیران ترک‌زبان روزه‌های خود را با وجود مشاغل سخت در ماه رمضان ادامه می‌دهند و کامل روزه‌داری می‌کنند.
در طول ماه رمضان که در زبان ترکی “اوروشلوق” خوانده می‌شود مساجد، اماکن مقدس و نمازخانه‌های این استان مملو از جماعت روزه‌داری می‌شود که باانگیزه تکمیل عبادت و کسب فیض بیشتر، نمازهای یومیه را به جماعت اقامه می‌کنند
در واقع روزه‌گرفتن یا «اوروج توتماخ»، مهم‌ترین و اصلی‌ترین مشخصه ماه مبارک رمضان در آذربایجان است.
اوباشدان
در قدیم‌الایام در این استان مردم برای بیدارشدن برای (اوباشدان) سحر ماه رمضان از روش‌های گوناگونی از جمله بانگ خروس، صدای نقاره، طبل و شیپور و کوبیدن دیوار همسایه استفاده می‌کردند که امروزه این رسم نیز با توسعه وسایل ارتباط‌جمعی بسیار کم‌رنگ شده است.
امروزه نیز برای بیدارشدن برای اوباشدان (سحری) با وجود استفاده از ساعت‌های زنگ‌دار به همسایه‌ها و آشنایان نیز می‌سپارند که در صورت روشن نبودن چراغ‌خانه با تلفن یا با زدن زنگ خانه آنها را بیدار کنند.
سفره احسان یا افطار سفراسی
افطاری دادن در آذربایجان غربی از اولین روزهای ماه مبارک رمضان مرسوم است که معمولاً فقرا را به مراسم افطاری دعوت می‌کنند و البته از افراد فامیل و اقوام نیز برای صرف افطار دعوت می‌شود
اما آنچه که اغلب بر سر سفره افطاری آذربایجانی‌ها دیده می‌شود از نان‌های روغنی گرفته تا سوپ و خرماهای تزئین شده با گردو، پنیر، سبزی، ماست، مربا، شیربرنج، شله‌زرد و انواع آش‌ها است.
در گذشته آبگوشت از غذاهای مرسوم افطاری بوده است؛ اما امروز افطاری‌ها تفاوت چندانی با دیگر نقاط کشور ندارد فقط آش دوغ و آش رشته که ویژه آذربایجان بوده مرسوم است.
احیا گجه لری
مراسم عبادت شب‌های احیا که به احیا گجه لری معروف است در آذربایجان غربی از روحانیت و معنویت خاصی برخوردار بوده و مردم این منطقه تلاش می‌کنند از فیض این شب‌های نصیب نمانند؛ «احیا گجه لری» در آذربایجان غربی مردم در مساجد تا به سحر به دعا و نیایش مشغول هستند و به مراسم ویژه این شب‌ها می‌پردازند و شب‌زنده‌داری می‌کنند.
امروزه علاوه بر مساجد و مصلی ها اصلی شهرها، در مساجد کوی‌ها و روستاها نیز شاهد برگزاری مراسم احیا هستیم که این نشان‌دهنده اهمیت لیالی قدر در نزد مردم منطقه است.
فطریه
در آخرین روز اوروشلوخ سرپرست خانواده با محاسبه میزان فطریه افراد آن را از قوت سالانه یا از پول توی جیب جدا کرده و در محل خاصی قرار می‌دهند. فطریه در روستاها شامل آرد یا گندم می‌شود که سرپرست خانواده آن را در پشت در و در داخل منزل قرار می‌دهد که در اولین فرصت به افراد فقیر و مستمند تحویل دهد.
خداحافظی با ماه رمضان
در برخی از مناطق روستایی و شهری در روز پایانی ماه رمضان بعد از ادای فریضه مغرب و عشا، آیین خداحافظی ماه رمضان برگزار می‌شود که این آیین شامل نمازهای مستحبی و دعاهاست.
همه سعی می‌کنند در هنگام اعلام عید در خانه‌های خود باشند تا فطریه‌شان به گردن کس دیگری نیفتد، مردم آذربایجان معتقدند که باید فطریه را در همان روز اول به فقرا بدهند.
نماز عید فطر
بعد از برگزاری باشکوه نماز عید فطر مردم به دیدوبازدید می‌روند و به‌خصوص به کسانی سر می‌زنند که اول بایرامشان است؛ یعنی عید نو آنها است، خانواده‌هایی که تازه درگذشته دارند شامل این دیدوبازدید و عید می‌شوند که قره بایرام آنها بوده و با چای و خرما پذیرایی می‌شوند.
انتهای خبر/
