خوی قطب تولید گل محمدی در آذربایجان‌غربی
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»؛ در ایران اسلامی اسم، طعم و بوی گل محمدی برای مردم و به‌خصوص زنان بسیار آشنا است طوری که در جامعه ما به این معتقد است مقدس‌ترین گل در میان گل‌ها گل خوش‌رنگ و خوش‌بوی محمدی است که بوی معنوی نبی مکرم اسلام را در میان انسان‌ها پخش می‌کند.
اما شاید کسی از خود بپرسد در ایران این گل به کدام منطقه و یا شهر نسبت دارد و خاستگاه آن کجاست که باید گفت طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده خاستگاه گل محمدی شهرستان خوی است و از قدیم‌الایام باغداران این گل زیبا را در اطراف باغچه‌های خود می‌کاشتند و اغلب برای گلاب‌گیری و درست‌کردن مربا استفاده می‌کردند و در کشور و قطب اول تولید این محصول در آذربایجان غربی این شهرستان است.
شکل ظاهری گل محمدی یا شاخه طلائی بسیار معطر از ویژگی‌های خاص فیزیکی و شکل غنچه‌ای آن دارای خصوصیات خاص خود است و شکل برگ‌ها و گلبرگ‌ها تخم‌مرغی دارای پنج تا هفت برگه و یک دمبرگ و شکل گیاهی آن بوته‌ای پرپشت با ارتفاع نیم تا یک متر دارای خارهای زیر و سوزنی بی‌شماری روی ساقه‌ها به‌ویژه ساقه‌های جوان و نورسته است.
بوته گل محمدی معمولاً چند ساله بوده و زمان برداشت آن از نخستین روزهای اردیبهشت‌ماه آغاز و نسبت به‌تناوب دمای هوا و گرما در باغ‌ها و باغچه‌های مناطق گوناگون در اطراف شهر تا نیمه تیرماه ادامه داشته و در اثر گرما گل‌ها پرپر شده و به رنگ زرد تبدیل می‌شود که در این صورت قابل‌استفاده نخواهد بود.
در گذشته‌های دور با چیدن گل‌های محمدی و قراردادن آنها لابه‌لای تخته‌های سنگین و فشاردادن آنها عطر و عصاره گل را به دست آورده و به‌عنوان دارو در خانه‌ها و مطب‌ها مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت؛ ولی با روش تقطیر، نوآوری در این عرصه وارد شده و از گلاب و عصاره آن سال‌های سال است که ملت‌ها بهره‌مند هستند.
گلاب ناب محمدی و به‌خصوص عصاره آن سابقه بیش از ۲۵۰۰ساله داشته و به علت کیفیت آن سالی دو بار کعبه و خانه خدا و بارگاه‌های مطهر ائمه اطهار (ع) با گلاب ایران شست‌وشو می‌شود.
در شهرهای دیگر کشور نیز این گل کاشته می‌شود؛ اما کانون پرورش گل محمدی در چند دهه اخیر در شهرهای مختلف ایران به‌ویژه خوی، کاشان، ارومیه، ورامین و مشهد متمرکز شده و گل سرخ تولید شده در شهرستان خوی اصیل‌ترین، بهترین و معطرترین نوع گل در دنیا محسوب می‌شود.
پرورش آن از روزگاران دور در گلستان‌های فیرورق، پسک، وار، سید تاج‌الدین و باغات اطراف شهر خوی معمول بوده و هر سال در اواسط فصل بهار با شکفتن گل‌های سرخ محمدی در باغچه‌ها و گلستان‌ها، زیبائی و طراوت خاصی در گوشه و کنار شهر به چشم می‌خورد و پراکنده شدن عطر و بوی گل محمدی در همه‌جا احساس می‌شود.
گلاب‌گیری خوی سنتی دیرینه در این شهرستان است
هادی مقدم یکی از باغداران در شهرستان خوی در گفتگو با خبرنگار حرف رک درخصوص نحوه برداشت و استحصال این محصول اظهار کرد: باغداران و خانواده‌های آنها و کارگران در سپیده‌دم قبل از طلوع آفتاب به گلستان‌های انباشته از گل می‌روند و با فرستادن صلوات بر محمد (ص) و خاندان پاکش، چیدن گل‌ها را آغاز می‌کنند و موقع طلوع آفتاب چیدن تمام می‌شود تا بلافاصله برای تولید گلاب و تهیه گل‌قند و مربا و خشک‌کردن برگ گل‌ها اقدام شود.
وی تصریح کرد: تهیه گلاب به دو شکل سنتی و صنعتی انجام می‌گیرد که اغلب در شهرستان خوی در بین خانواده‌ها به شکل سنتی تهیه می‌شود و وسایل تهیه گلاب سنتی شامل یک عدد نی و یک عدد دیگ مسی است که در اصطلاح محلی به آن نی – گازان می‌گویند.
مقدم بیان کرد: در شهرستان خوی اهالی اغلب در تولید گلاب یا عصاره گل‌ها از امکانات اولیه و بسیار ساده استفاده می‌کنند و گلاب‌های معطر و طبیعی تهیه می‌کنند.
وی تصریح کرد: در شهرستان خوی از گل محمدی تازه چیده شده و خشک شده آن ۳۰ نوع مربا همراه با دوشاب، شکر، گردو و کنجد تهیه می‌کنند و در تهیه مربای گل محمدی خانواده‌های خویی از شکر، دوشاب، گردو و کنجد استفاده می‌کنند.
گل محمدی بخشی از فرهنگ و هنر خوی است
فاطمه حسینی کشاورز خویی با اشاره به اینکه گل محمدی بخشی از فرهنگ و هنر خوی است گفت: به‌طورکلی گل محمدی خوی با زیبایی خاص و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود به‌عنوان یک بخش مهم از فرهنگ و هنر شهر خوی در ایران و جهان موردتوجه است؛ باهویت منحصربه‌فرد این گل و شناخت آگاهانه تجارت گل محمدی امیدواریم که شهر خوی بتواند در عرصه جهانی به‌عنوان کاشت و بازاریابی این گل شناخته شود و بهره‌گیری اقتصادی و فرهنگی بیشتری داشته باشد.
وی افزود: درحالی‌که استفاده از صنایع تبدیلی و تولید محصولات جانبی از گل محمدی می‌تواند ارزش‌افزوده فراوانی داشته و نسخه شفابخشی برای اقتصاد کشور باشد، هم‌اکنون در سراسر کشور با بی‌توجهی به این نوع صنایع، بیشتر بر روی فروش گل محمدی تازه و در بهترین حالت به تولید گلاب از آن تمرکز شده است.
حسینی ادامه داد: با تولید اسانس از گل محمدی و بهره‌گیری از آن در صنایع آرایشی و بهداشتی، غذایی و حتی صنایع داروسازی می‌توان استفاده مطلوب‌تری از این محصول گیاهی کرده و ارزش‌افزوده آن را به چندبرابر حالت کنونی تبدیل کرد که در صورت اتخاذ سیاست‌های مناسب می‌توان شهرستان خوی را به قطبی برای صادرات این محصول تبدیل کرد. شایان‌ذکر است برداشت این محصول در شهرستان خوی از اوائل خردادماه شروع و تا اوائل تیر ادامه می‌یابد و یک نکته دیگر را هم بهتر است بدانید گل محمدی به زبان آذری به قیزیل گول مشهور است.
شهرستان خوی خاستگاه گل محمدی در ایران است
حسن نصرالله‌پور شهردار خوی با اشاره به اینکه، خوی یکی از خاستگاه گل محمدی در کشور و قطب اول این محصول در آذربایجان غربی است گفت: هر چند این محصول در شهرهای مختلف استان برداشت می‌شود، ولی عمده تولید این محصول مربوط به شهرستان خوی است که از معطرترین نوع این گل در دنیا به‌حساب می‌آید.
وی افزود: در سال جاری ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی خوی زیر کشت گل محمدی رفته و پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۶۵۰ تُن گل تر از مزارع این شهرستان برداشت شود که نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش دارد.
نصرالله پور اظهار داشت: ۸۰ درصد گل‌های تر برای صنایع گلاب‌گیری و ۲۰ درصد بقیه به‌صورت گلبرگ خشک برای تهیه گل‌قند، مربا، گل برگ‌های خشک، غنچه و سایر مصارف خوراکی استفاده می‌شود.
علی‌اصغر امینی رئیس جهاد کشاورزی خوی با اشاره به اینکه، گل محمدی خوی به دلیل رقم خاص بودن و همچنین تأثیر اقلیم خاص به بهبود خصوصیات کیفی آن باعث می‌شود گفت: هر ساله مشتریان زیادی برای عرضه این محصول از شهرهای مختلف کشور به دلیل طعم و رنگ خاص گل محمدی که در خوی کاشت می‌شود حضور داشته باشند و از لحاظ صادراتی نیز این محصول به کشور ترکیه، آذربایجان و استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، شرقی، کاشان و سنندج صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه در راستای کمک به اقتصاد شهرستان و کشور باید کارهای اساسی انجام شود تصریح کرد: برای صادرات این محصول مهم باید بازارچه فصلی در مرز رازی ایجاد شود تا با معرفی بیشتر این محصول به تمام کشورها جذب خریدار داشته باشیم و برای داخل کشور نیز می‌توان با برپایی غرفه‌های فروش محصولات تولید شده از گل محمدی و یا برگزاری جشنواره‌های ملی با دعوت از تولیدکنندگان سرشناس محصولات گیاهی و مسئولان کشوری به جذب سرمایه و رفع موانع تولید و فروش کمک کرد.
امینی افزود: از ۴ تن گل محمدی، یک کیلو اسانس تولید و در عطرسازی مورداستفاده قرار می‌گیرد و به‌جز از فصل‌های تولید این محصول، اسانس‌های موجود در بازار به‌صورت مصنوعی و ارزان‌قیمت تولید می‌شود که در این صورت ضررهای زیادی به کشاورزان می‌زنند.
گزارش از فاطمه مقدم
انتهای خبر/
