ماهی قرمز عید، مهمان خوش‌یمن خانه
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «حرف رک»، یکی از خریدهای ایرانیان در آستانه نوروز برای تکمیل سفره عید نوروز؛ ماهی قرمز است و همه ساله یکی از نمادهایی که در آستانه نوروز آمدن سال جدید را خبر می‌دهد، ماهی قرمز شب عید است که قبل از هر چیزی این روزها در خیابان‌ها خودنمایی می‌کند.
ماهی قرمز شب عید، نمادی از زندگی و شادابی است که در آستانه سال نو و نوروز، به خانه‌ها راه می‌یابد و این سنت دیرینه که ریشه در باورها و آیین‌های کهن ایرانی دارد، نه‌تنها به‌عنوان یک آیین زیبا شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یک نماد فرهنگی، ارتباط عمیقی با طبیعت و تجدید حیات آن دارد.
ماهی قرمز در سفره هفت‌سین نوروزی، نقشی بسیار مهم و نمادین دارد و وقتی در کنار دیگر عناصر سفره هفت‌سین قرار می‌گیرد، نمادی از زندگی، حرکت، و شادابی است.
در این گزارش، به بررسی نقش ماهی قرمز در سفره شب عید و اهمیت آن در فرهنگ ایرانی می‌پردازیم.
ماهی قرمز و نوروز
نوروز که برابر است با اولین روز بهار و آغاز سال نو شمسی، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین جشن‌های ایرانی است. ماهی قرمز به‌عنوان یکی از اجزای سفره هفت‌سین که هر یک از آن‌ها نمادی از یکی از فضیلت‌ها یا اصول زندگی هستند، جایگاه ویژه‌ای دارد.
سفره هفت‌سین که هر یک از عناصر آن با حرف «س» آغاز می‌شود، شامل سبزه، سمنو، سرکه، سنجد، سیب، سیر، و سماق است. ماهی قرمز، هرچند با حرف «س» آغاز نمی‌شود، اما به دلیل اهمیت نمادینی که دارد، به‌عنوان عنصری جداگانه و مکمل در کنار این هفت‌سین قرار می‌گیرد.
ماهی قرمز نمادی از انرژی و شور زندگی
ماهی قرمز به دلیل رنگ زنده و پرجنب‌وجوش خود، نمادی از انرژی و شور زندگی است.
در فرهنگ ایرانی، رنگ قرمز نشان‌دهنده سرزندگی و شادی است و ماهی به دلیل تحرک و پویایی‌اش، نشان‌دهنده جریان مستمر حیات و گذر از تاریکی‌های زمستان به روشنایی بهار است.
در واقع ماهی قرمز نمادی از زندگی و حرکت بوده و حضور آن در سفره نوروزی، نشان‌دهنده جریان مداوم زندگی و گذر از تاریکی‌های زمستان به روشنایی و شادابی بهار است.
تاریخچه ماهی قرمز در نوروز و ایران
ماهی قرمز از دوران باستان به‌عنوان بخشی از جشن‌های نوروزی مورداستفاده قرار می‌گرفته و در فرهنگ ایرانی جایگاه داشته است.
ماهی قرمز شب عید که اغلب از نوع ماهیان زینتی است، در اصل از چین به ایران آورده شده و به‌تدریج جزئی از آیین‌های نوروزی شده است.
در ایام قدیم، مردم بر این باور بودند که ماهی قرمز می‌تواند بدشانسی‌ها را دور کند و خوش‌شانسی و سلامتی را به ارمغان بیاورد.
اما از سوی دیگر ماهی قرمز بیش از آنکه یک شیء تزیینی باشد، بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی ایرانیان بوده و در مراسم‌ها و جشن‌های مختلف نوروزی حضور دارد و به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی این جشن باستانی شناخته می‌شود.
ماهی عید در فرهنگ مردم آذربایجان
مردم آذربایجان بر این باور هستند که ماهی قرمز شب عید، میهمان خوشبختی بوده و آن را خوش‌یمن و نشانه فرارسیدن روزهای خوب می‌دانند.
معمولاً مردم آذربایجان ماهی قرمز عید را تا روز سیزده‌بدر یعنی روز طبیعت نگه داشته و در این روز آن را در آب‌های جاری و رودخانه‌های اطراف یا حتی چاه‌ها و قنات‌ها رها می‌کنند، تا شاید عمر طولانی‌تری داشته باشند.
مردم شهرها و روستاها معتقدند ماهی‌های قرمزی که در تنگ قرار دارند چند دقیقه بیش از زمان تحویل سال نو بی‌حرکت در داخل آب رو به آیینه کرده و هنگام لحظه تحویل سال جدید، این ماهیان قرمز در داخل آب حرکت سریعی از خود نشان می‌دهند و به‌اصطلاح می‌پرند که نشانه تحول و آغاز دوره جدیدی از زندگی است.
ماهی قرمز و حفاظت از محیط‌زیست
امروزه با افزایش آگاهی در مورد حفاظت از محیط‌زیست، نگهداری از ماهی قرمز با چالش‌هایی مواجه شده است که از جمله می‌توان به مسائل مربوط به حفاظت از محیط‌زیست و رفاه حیوانات اشاره کرد.
بسیاری از فعالان محیط‌زیست بر این باورند که خریدوفروش گسترده ماهی قرمز می‌تواند به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند و بر زندگی طبیعی این موجودات تأثیر منفی بگذارد و باید روش‌های جایگزینی برای نمایش این سنت در نظر گرفته شود تا از آسیب‌رسانی به ماهی‌ها و محیط‌زیست جلوگیری شود.
فعالان محیط‌زیست توصیه می‌کنند که از خرید ماهی‌هایی که در شرایط نامناسب نگهداری می‌شوند خودداری شود و به‌جای آن، استفاده از نمادهای دیگری که کمتر به محیط‌زیست آسیب می‌رسانند، موردتوجه قرار گیرد.
توصیه‌های پزشکان در نگهداری ماهی قرمز
نظر پزشکان و کارشناسان در مورد ماهی قرمز شب عید بر این است که نگهداری از این ماهی‌ها نیازمند رعایت اصول بهداشتی و آگاهی است تا خطری متوجه سلامت افراد و محیط‌زیست نشود.
پزشکان در زمینه احتمال ابتلا به بیماری در اثر تماس با ماهی قرمز می‌گویند: ماهی‌های قرمز به علت اینکه اغلب در آب‌های آلوده پرورش و تکثیر می‌یابند باعث انتقال میکروب به بدن انسان می‌شوند.
به گفته پزشکان این میکروب‌ها از طریق مدفوع ماهی قرمز وارد آب شده و هنگام تعویض آب تنگ ماهی با دست‌های انسان تماس یافته و منتقل می‌شوند و در این میان فروشندگان ماهی و کودکان بیشتر در معرض انتقال میکروب از ماهی قرمز هستند.
بر اساس توصیه پزشکان، فروشندگان ماهی قرمز و کسانی که در منازل خود در روزهای نخست سال آب تنگ ماهی را تعویض می‌کنند باید نکات بهداشتی را رعایت کرده و پس از این کار دست‌های خود را به‌خوبی با مواد شوینده مناسب بشویند.
این توصیه‌ها به‌منظور حفظ سلامت ماهی‌ها و جلوگیری از بروز مشکلات بهداشتی برای افراد و محیط‌زیست هستند.
ماهی قرمز و رفتار اجتماعی
ماهی قرمز شب عید، به‌عنوان یکی از نمادهای مهم نوروز، همچنان می‌تواند نقش مهمی در جشن‌های سال نو ایفا کند، اما باتوجه‌به مسئولیت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی که داریم، باید به دنبال راه‌هایی برای حفظ این سنت باشیم که کمترین آسیب را به محیط‌زیست و موجودات زنده وارد کند.
ماهی قرمز شب عید، با همه زیبایی‌ها و سنت‌هایی که به همراه دارد، باید با دیدی مسئولانه‌تر موردتوجه قرار گیرد.
این نماد زیبای نوروزی می‌تواند همچنان جزئی از جشن‌های سال نو باشد، اما با رعایت اصول حفاظت از محیط‌زیست و توجه به‌سلامت و رفاه ماهی‌ها.
در نهایت، ماهی قرمز نه‌تنها نمادی از شادابی و تجدید حیات است، بلکه می‌تواند یادآوری باشد برای ما که چگونه با طبیعت و موجودات زنده‌اش به طور مسئولانه رفتار کنیم.
گزارش از میثم پاراو
انتهای خبر/
